12. Kalkınma Planı Meclis’e sunuldu.
Plana nazaran, önümüzdeki devirde adalet hizmetlerinde yargı süreçlerinin adil, süratli ve aktif biçimde işlemesi, öngörülebilir olması, adalete erişimin kolaylaştırılması ve adalet sistemine duyulan inancın daha da artırılması temel maksat olacak.
Uygulanacak siyaset ve önlemler kapsamında, çağın gereklerine uygun, daha özgürlükçü, kapsayıcı ve demokratik bir Anayasa hazırlanacak. Mevcut Anayasa’da garanti altına alınan temel hak ve özgürlükler de daha da güçlendirilecek. Bu kapsamda iştirakçi bir hazırlık süreciyle yeni bir Yargı Islahatı Stratejisi ve İnsan Hakları Hareket Planı hazırlanacak.
Plandaki maksatlar doğrultusunda, tabir özgürlüğünün güçlendirilmesi maksadıyla uygulamadaki eksikliklerin tespitine yönelik çalışmalar yapılacak, ceza infaz işçisine verilen insan hakları eğitimleri de artırılacak.
İnsan hakları alanında çalışan kurumların kurumsal kapasiteleri plan doğrultusunda geliştirilecek, ulusal insan hakları kurumlarına müracaatın aktif bir hak arama yolu olarak görülmesi için farkındalık artırıcı faaliyetler yürütülecek.
Ceza muhakemesi sürecinde başta bayan ve çocuklar olmak üzere mağdur odaklı adalet anlayışına uygun uygulamaların güçlendirilmesi için çalışmalar yapılacak.
Plana nazaran, Birleşmiş Milletler, Avrupa Kurulu, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı nezdindeki insan
hakları sistemleri ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile yapan işbirliği sürdürülecek.
Ayrıca, memleketler arası insan hakları düzeneklerinin gündeminde bulunan yahut gündeme
getirilmesinde fayda görülen hususlarda kabul edilecek kararlara ortak sunucu olma yönünde
faaliyetler yürütülecek.
12. Kalkınma Planı kapsamında, önümüzdeki devirde ayrımcılık ve nefretle çaba konusunda güçlü adımlar atılacak. Bu kapsamda izleme ve kontrol sistemleri güçlendirilecek.
YARGI BAĞIMSIZLIĞI, TARAFSIZLIĞI VE ŞEFFAFLIĞI GÜÇLENDİRİLECEK
Plan kapsamında, yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı bakımından sorun oluşturan ögelerin tespiti için durum tahlili yapılacak. Bu konudaki yeterli uygulama örnekleri ile memleketler arası standartlar incelenerek hususla ilgili rapor hazırlanacak. Hakim ve savcılara ait disiplin süreci, türel öngörülebilirlik, hakimlik teminatı ve hak arama hürriyeti çerçevesinde gözden geçirilecek.
TÜM ADLİYELER ENGELLİLER İÇİN KOLAY ERİŞİLEBİLİR OLACAK
Plandaki gayeler doğrultusunda, adalete erişiminin kolaylaştırılması ismine yeni adımlar atılacak. Tüm adalet hizmet binaları engellilerin kolay erişimine uygun hale getirilecek. İsimli yardım kararları de adalete erişimin güçlendirilmesi maksadıyla gözden geçirilecek, isimli yardım müracaatlarının değerlendirilmesinde standartlar oluşturulacak.
Dava açma ve kanun yoluna müracaat müddetleri yeknesak hale getirilecek, adalet hizmetlerine erişimin kolaylaştırılması için dijital teknolojiler daha fazla kullanılacak.
MAKUL MÜDDETTE YARGILANMA HAKKI GÜÇLENDİRİLECEK
12. Kalkınma Planı kapsamında, isimli ve idari yargılama sürecinin aktifliği artırılacak, makul müddette yargılanma hakkı güçlendirilecek.
Bu doğrultuda hukuk yargılamalarında duruşmaya hazırlık devrinin eksiksiz yürütülmesi ve
hızlandırılmasına yönelik çalışmalar yapılacak, hukuk mahkemelerinde itiraz yolunun aktifliği artırılacak. Ayrıyeten yargılamalarda yol kurallarının sadeleştirilmesine yönelik düzenlemeler de yapılacak.
Elektronik tebligat önümüzdeki periyotta daha da yaygınlaştırılacak ve bu bahiste vatandaşların farkındalığının artırılması sağlanacak.
Plan doğrultusunda yeni bir icra ve iflas mevzuatı hazırlanarak, icra ve iflas sisteminin aktifliği artırılacak. Elektronik evrak sistemi kullanımı artırılarak icra dairelerindeki derdest fiziki belgelerinin tamamının UYAP sistemine aktarılması sağlanacak.
Makul müddette yargılanma hakkının daha aktif korunmasına yönelik mahkemelerin teşkilatı güçlendirilecek, istinaf mahkemelerinin daire sayıları da iş yükü ile orantılı biçimde ve ihtisaslaşmayı sağlayacak formda artırılacak. Yargılamaların uzamasının önüne geçilmesi emeliyle misyon ve kesin yetki itirazlarının belli basamakla sonlandırılmasına yönelik çalışma yapılacak.
Ayrıca, eksper sisteminin aktifliği artırılacak.
ALTERNATİF UYUŞMAZLIK TAHLİL SİSTEMLERİ GELİŞTİRİLECEK
Plan kapsamında, önümüzdeki devirde yargının iş yükünün hafifletilmesinde ve uyuşmazlıkların daha kısa müddette çözülmesinde aktif olan alternatif uyuşmazlık tahlil sistemleri daha da geliştirilecek. Bu doğrultuda, arabuluculuk mevzuatı gözden geçirilerek, aksayan istikametlerinin tahliline dair çalışma yapılacak.
Ceza uyuşmazlıklarında uzlaştırma konusunda toplumsal farkındalık artırılacak, uyuşmazlıkların tahkim yoluyla tahlili uygulaması yaygınlaştırılacak.
İhtiyari arabuluculuk uygulamasının aktifliği de önümüzdeki devirde artırılacak, soruşturma ve kovuşturma öncesi eleme araçları ile alternatif tahlil yolları geliştirilecek.
CEZA ADALETİ SİSTEMİ YİNE DEĞERLENDİRİLECEK
Plan doğrultusunda, önümüzdeki devirde ceza adaleti sistemi yine pahalandırılacak. Bu kapsamda, lekelenmeme hakkının daha aktif korunması için Cumhuriyet savcılarının takdir yetkilerinin genişletilmesine yönelik çalışma yapılacak.
Ayrıca, Cumhuriyet savcılığı teşkilatında hata tiplerine nazaran uzmanlaşma sağlanacak.
Adli sicil mevzuatı, lekelenmeme hakkı çerçevesinde tekrar düzenlenecek. Ceza mevzuatı cürüm, yaptırım ve infaz istikrarı dikkate alınarak gözden geçirilecek.
ADALET HİZMETLERİNDE YAPAY ZEKA KULLANIMI ARTACAK
Yargıda dijital dönüşüm, 12. Kalkınma Planı’yla sürdürülmeye devam edecek, adalet hizmetlerinde yapay zekanın kullanımı artırılacak.
Yapay zekanın getirdiği imkanlar dikkate alınarak karar dayanak sistemleri güçlendirilecek, yapay zeka uygulamalarının etik ve türel çerçevesi oluşturulacak.
Öte yandan bilişim teknolojileri üzerinden duruşmalara iştirak sağlanmasına imkan veren sistemler yaygınlaştırılacak.
HUKUK FAKÜLTELERİNE GİRİŞTE MUVAFFAKİYET SIRALAMASI YÜKSELTİLECEK
12. Kalkınma Planı’na nazaran, hukuk eğitiminin kalitesinin artırılması ismine adımlar atılacak, hukuk fakültelerine girişte aranan muvaffakiyet sıralamasının evreli olarak yükseltilmesi sağlanacak. Tesirli bir tahsil metodu olan hukuk klinikleri uygulaması da hukuk fakültelerinde yaygınlaştırılacak.
Öte yandan “hukuki destek oluşturma” ve “hukuk formül bilimi”nin tüm hukuk fakültelerinde zarurî ders haline getirilmesi sağlanacak, hukuk eğitiminin kapsamı ve mühleti gözden geçirilecek.
ADLİ TIP KURUMUNUN KAPASİTESİ GÜÇLENDİRİLECEK
Planda yer alan gayeler doğrultusunda, isimli tıp hizmetlerinin aktifliğinin arttırılması emeliyle İsimli Tıp Kurumunun kapasitesi güçlendirilecek, yeni bilim üniteleri ile ihtisas şuraları kurulacak.
Yargı ve kolluk teşkilatları ile İsimli Tıp Kurumu ortasındaki bağlantı güçlendirilecek, isimli tıp hizmetlerinde de yapay zeka daha aktif kullanılacak.
HAKİM VE SAVCILARIN İHTİSASLAŞMASI SAĞLANACAK
12. Kalkınma Planı kapsamında yargıda ihtisaslaşmanın güçlendirilmesi ismine tesir tahlili yapılacak, ihtisas mahkemelerine ait yeni muhtaçlık alanları belirlenecek. Hakim ve savcıların mesleğin başından itibaren hukuk ve ceza alanında ihtisaslaşmaları
sağlanacak.
Kadastro mahkemelerinde yargılama yöntemleri makul müddette yargılanma hakkı çerçevesinde geliştirilecek, tüketici mahkemelerinin misyonu belirlenirken de davanın taraflarının ve işin mahiyetinin temel alınması sağlanacak.
Planda yer alan “avukatlık mesleğinin güçlendirilmesi” amacı doğrultusunda da avukatların hak, yetki ve sorumluluklarına ait mevzuat hazırlık çalışması yapılacak.
