Kahramanmaraş merkezli sarsıntılarda kırılan faylarda yeni bir araştırma başlıyor.
4 üniversite ve 1 enstitü iş birliğinde Kahramanmaraş merkezli zelzelelerde kırılmaların yaşandığı fay civarlarında jeotermal ve gaz potansiyellerini araştırmak üzere çalışma başlatıldı.
Devlet Su İşleri ile Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı’ndan uzmanların da katıldığı araştırma, TÜBİTAK kapsamında takviye aldı.
“Antakya Fayı ile Doğu Anadolu ve Meyyit Deniz Fay Zonlarındaki Faal Fay Segmentleri Boyunca Çıkan Derin Kökenli Akışkanların Çok Disiplinli Yaklaşımlarla Sarsıntı Aktivitesi Açısından İzlenmesi ve Hatay’ın Erzin, Kırıkhan, Reyhanlı İlçeleri Civarındaki Jeotermal Potansiyelin Araştırılması” projesi 2,5 yıl sürecek.
Çalışmayla 6 Şubat 2023’teki zelzelelerde kırılan faylar ile etrafındaki gerilim yığılımı ve yerin derinlerinden gelen gaz faaliyetleri olup olmadığı belirlenecek.
Hacettepe Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği’nden proje yürütücüsü Prof. Dr. Galip Büyük, projenin fay zonlarındaki faal segmentler boyunca yer altı sularının izlenmesi ve Erzin, Kırıkhan, Reyhan ve Hatay civarındaki jeotermal ve gaz potansiyellerinin soygaz ve duraylı izotop jeokimyasıyla kökenlerinin araştırılmasını tabir ettiğini söyledi.
YENİ KIRILMALAR KONUSUNDA FİKİR VERECEK
Bilim insanlarının son periyotta, Savrun Fayı’nda, Bingöl Karlıova ve Ergenek segmentleri üzerinde ve İskenderun Düziçi fay segmentinde yeni kırılmalar konusunda telaşlı olduğunu söyleyen Aziz, “Biz de bundan hareketle, bu çeşit segmentler üzerinde soygaz izotopları ile tahlil yapıyoruz. Soygaz izotop tahlilleri, Türkiye’de yapılabilen tahliller değil. Münasebetiyle bunun için de yurt dışından dayanak alıyoruz.” dedi.
Tayvan Üniversitesi öğretim üyeleri ile projeye takviye vereceğini söyleyen Şanlı, “INGV İtalya hem tahliller konusunda hem etkin yerde çalışma konusunda dayanak verecek. MTA’dan mevzularında hayli ehil, bilgili olan bir jeotermal kümemiz ve etkin tektonik kümemiz var. Devlet Su İşleri’nden yer altı konusunda uzman bir arkadaşımız katılacak. AFAD’dan bir sismolog arkadaşımız katılacak. Projede, sismoloji kümemiz var. Ulusal ve memleketler arası iş birlikleri olacak.” sözlerini kullandı.
ARAZİDE AĞIR METAL İNCELEMESİ
Proje kapsamında etkin kırılması beklenen segmentlerden hem gaz hem de su örnekleri alacaklarını aktaran Prof. Dr. Şanlı, yerde ağır metalleri inceleyeceklerini belirterek, şöyle devam etti:
“Çünkü sarsıntı öncesinde biliyoruz ki ağır metallerde çevresel izotop bilgilerinde oksijen-18, döteryum, karbon-13, trityum düzeylerinde değişiklikler olabiliyor. Bu kesinlikle zelzelesi evvelden bileceğiz, bunun üzerine bir araştırma yapıyoruz manası taşımasın; lakin bunları aydınlatmaya, anlamaya, yanlışsız anlamaya, bilgilerle hakikat anlamaya çalışıyoruz.”
Prof. Dr. Şanlı, soygaz izotop tahlillerinin, derindeki mantodan yahut kabuktan gelen gazları belirten köken saptamaya yarayan tahliller olduğunu söyledi. Reyhanlı tarafında sıcak su çıkışları olduğunu anlatan Prof. Dr. Şanlı, şunları söyledi:
“Burada biliyoruz ki etkin faylar var. Erzin tarafında sıcak su çıkışları, gaz çıkışları var. Bu kesitleri bilhassa ağır bir biçimde taramak ve çalışmak istiyoruz. En az 3 sefer alana gireceğiz. Farklı takımlarca gaz ve su örnekleri toplayacağız. Alanda daha farklı yerlerde birtakım gaz örnekleri, su örnekleri alınması gerekiyorsa ona karar vereceğiz. Bizim belirlediğimiz yaklaşık 30-32 tane noktadan da sıvı ve gaz örnekleri alacağız. Bu çalışmanın en kıymetli 2 çıktısı olacak. Bir; şubat sarsıntıları sonrasında özellikler kırılmanın olduğu Narlı Fayı ya da Ekinözü fayları civarında hala yerin derinlerinden gelen gaz faaliyetleri var mı? Bunu tespit etmiş olacağız. Bunun dışında kırılması beklenen gerilim yığılımının olduğu fay segmentlerinde anormallikler var mı göreceğiz. Öteki değerli çıktısı da jeotermal açıdan Reyhanlı ve Erzin tarafları da titizlikle incelenmiş olacak.”
