Kahramanmaraş merkezli zelzele felaketinden 6 ay sonra Antalya, Bingöl, Malatya ve Diyarbakır’da 4’ten büyük zelzeleler meydana geldi.
Son 2 gün içerisinde AFAD tarafından yapılan açıklamaya nazaran, Malatya’da Yeşilyurt merkezli 5.3 şiddetinde, Diyarbakır’ın Hani ilçesinde 4,2 büyüklüğünde Antalya’nın Gazipaşa ilçesinde saat 4,5 büyüklüğünde Bingöl’ün Karlıova ilçesinde 4,3 büyüklüğünde zelzele meydana geldi.
Bilim Akademisi Üyesi Yer Bilimci Prof. Dr. Naci Görür, sarsıntıların 6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli zelzelenin neden olduğu artçılardan olduğunu ve bölgedeki artçıların devam edeceğini belirtti.
Görür, Malatya’daki zelzelenin ise Doğu Anadolu fayı üzerinden gelmediğini belirterek, “yeni bir fay” ihtarında bulundu.
“SIKIŞMAYA BAĞLI SARSINTILARIN İZAFÎ OLARAK ARTIŞINI BEKLEYEBİLİRİZ”
Prof. Dr. Naci Görür, Diyarbakır’da sıkılaşmaya bağlı olarak sarsıntıların izafi artışının beklendiğini söyledi. 6 Şubat’taki zelzelelerin, levha hareketlerinde hızlanmaya sebep olduğunu söyleyen Görür, şunları söyledi:
“Arap levhası, Avrasya’ya hakikat hareket etti, ortada Doğu Anadolu’yu sıkıştırdı. Doğu Anadolu sıkışınca, aslında orada sıkışma kökenli faylar mevcut. Bu sıkışmaya bağlı olarak, vakit zaman bu faylar kırılarak zelzeleler üretirler. Doğu Anadolu sahiden faal bir zelzele bölgesidir. Oluşan sarsıntılar sıkışma kökenlidir. Doğu Anadolu’nun Avrasya ile Arap levhası ortasında sıkışmasına bağlı. 6 Şubat’ta Arap levhası önemli olarak, ölçü olarak fazla Avrasya’ya yaklaştığı için haliyle orada sıkışma da fazla oldu. Hasebiyle da biz sıkışmaya bağlı zelzelelerin izafî olarak artışını bekleyebiliriz. Hakikaten o vakit onu o denli yorumladım. Diyarbakır’ı o denli algılamak lazım.”
“MALATYA’DAKİ SON ZELZELE ARTÇI DEĞİL”
Görür, evvelki gece Malatya’da meydana gelen 5,3 büyüklüğündeki zelzelenin artçı olmadığını söyledi. 6 Şubat sarsıntılarının, bu bölgedeki fayların, stress alanlarını değiştirdiğini söyleyen Görür, “Stres alanları değişti demek o fayların içerisinde sarsıntısı kıracak kuvvetlerin ölçüsünde değişiklik oldu. Kimisinde arttı, kimisinde azaldı. Artık, ona nazaran bizim bu son gördüğümüz Malatya sarsıntıları muhtemelen bu gerilim transferinin bir tezahürü olsa gerek. Bu sarsıntısı artçı diye nitelendirdiler. Ben artçı olduğunu düşünmüyorum.” sözlerini kullandı.
Görür şunları söyledi:
“Artçı zelzele, büyük sarsıntısı oluşturan fay düzlemi üzerinde yahut sistemi içerisinde olursa biz ona artçı zelzele diyoruz. Halbuki Malatya’da son olan bu 4-5 sarsıntılar mevcut asıl zelzeleleri oluşturan faya bağlı olarak oluşmuş faylar değil. Bunlar muhtemelen komşu faylar, bağımsız faylar münasebetiyle oluşan zelzelelerde bence yani bağımsız sarsıntılar.”
“FAYI GÖREMİYORUM; SANKİ YENİ BİR FAY MI?”
Prof. Dr. Naci Görür, Malatya’daki son iki sarsıntının hangi fay tarafından üretildiğini tespit edemediklerini söz ederek şöyle devam etti:
“Malatya’da son olan iki sarsıntının hangi fay tarafından üretildiğini biz bilmiyoruz. Odak noktalarını koyup baktığımız vakit, bu sarsıntı noktalarının odaklarının, Doğanşehir fayına yahut Malatya fayına paralel yahut tahminen de muhakkak bir açıyı da açıyla kesen bir fay üzerinde olabileceğini düşünüyorum. Ancak o fayı da göremiyorum haritada da çizilmediğine nazaran bir soru işaretiyle ‘Acaba yeni bir fay mı?’ diye söyledim. O bölgede daha büyük zelzele olmaz. Niçin? Zira büyük zelzeleleri oluşturacak büyük fayların birden fazla kırıldı. Kalan faylarda da o kadar büyük sarsıntılar oluşturacak güç yok esasen. O nedenle o bölge için diyorum; daha büyük sarsıntı habercisi değil. Artık bu türlü büyük zelzeleler olursa o bölgede bulunan büyük zelzeleleri üretmiş faya bağlı yahut komşusu olan faylarda hareketlenmeler başlar. Zira istikrar bozulmuştur. Artçı zelzeleler niçin olur? Evvel büyük zelzele olur, artçılar başlar. Zira o büyük zelzelesi oluşturan fayın kırılmamış yerleri vardır, yavaş yavaş onlar kırılır. Fay bir manada, o sistem kendi kendini temizler. Yani kalıntılarını kırar eder. Rahatlamaya çalışır, o rahatlamaya çalışmak için de küçük küçük zelzeleler oluşturur. Yerleşir ve bir vakit alır. Büyük sarsıntılardan sonra kırılmayan yerler kırılıyor, temizleniyor. Enerjiyi oradan boşaltılıyor küçük şeylerle…”
Görür, Prof. Dr. Celal Şengör’ün beklenen Marmara sarsıntısı nedeniyle İstanbul’dan taşınacağına yönelik açıklamalarına da değindi.
“CELAL FARKINDALIK YARATMAK İÇİN SÖYLEMİŞTİR”
Görür şunları söyledi:
“Henüz daha biz İstanbul’u da sarsıntıya hazırlayamadık. İstanbullu da kendini zelzeleye hazırlayamadı maalesef. Sarsıntıya hazırlık ismine yapılanlar yapılmayanlardan çok daha az yani İstanbul çok büyük bir yüzdeyle sarsıntıya hazır değil. Celal’in burayı terk etmesinin nedeni Celal aslında halka bir farkındalık yaratmak nezdiyle onu söylemiştir. Aslında Türkiye’yi de terk etmiyor, hayatını bu ülkeye hizmet etmeye adamış bir bilim adamı. Mesela Celal isterse yurt dışında rastgele bir üniversitede çok rahatlıkla profesyonellik takımına otururdu. Ülkesi için çalıştı, yüzlerce öğrenci yetiştirdi. Kıymetli bir bilim adamı. İstanbulluya dediği ‘Aklınızı başınıza toplayın, zelzeleden sonra neler olacağının farkında değilsiniz. Bir an evvel İstanbul’u sarsıntıya hazırlayın’ diye o uyarıyı yapmak için söylediği bir olay.”
