Arktik bilimsel seferinin gerçekleştirildiği temmuz ayı dünya sıcaklık ortalamalarına nazaran “en sıcak ay” olarak tarihe geçti.
Alınan datalara nazaran, 2022 ve 2023’ün temmuz aylarının ortalama deniz buzu dağılımı incelendiğinde yaklaşık yüzde 3’lük bir azalma gözlemlendi. Bu oran, İstanbul’un 3’te biri boyutunda yahut 215 bin futbol alanı büyüklüğünde deniz buzunun eriyerek denize karıştığını tabir ediyor.
TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü uyumunda gerçekleşen ve yaklaşık 1 ay süren seferde bilim insanları global iklim değişikliği sebebiyle yüzen deniz buzlarının daha güney bölgelere kadar ilerlediğini tespit etti.
Her yıl Kuzey Kutbu’na sefer düzenleyen Türk bilim insanlarının seyir sırasında yaptığı müşahede ve çalışmalar, insansız hava araçlarıyla da 3 boyutlu sayısal yüzey modeli oluşturulması gayesiyle görüntülendi.
“BU YIL DA ORTALAMANIN ALTINDA BİR DENİZ BUZU YOĞUNLUĞU VAR”
3. Ulusal Arktik Bilimsel Araştırma Seferi Önderi Kaptan Özgün Oktar, deniz buzları ve buzulların erime ölçümlerinin kaydının 16. yüzyıldan bugüne devam ettiğini belirtti.
Gözlemlerin son 60 yılda uydu sistemleriyle daha geniş bölgelerde, daha uzun vakit aralıklarında yapılabildiğini söz eden Oktar, “Buradaki buzulların ve deniz buzullarının takibini uydular aracılığıyla yapıyoruz. Lakin bölgede buzulların daima olarak kırıldığını, denize düştüğünü, azaldığını ve deniz içindeki bu kesimlerin da süratle eridiğini gözümüzle görüp şahit olabiliyoruz.” diye konuştu.
Oktar, buzulların yaz döneminde bulunulması nedeniyle parçalanmış olmasının dünyanın rutin bir döngüsü olduğunu aktararak, şöyle devam etti:
“Kış geldiği vakit kutup bölgesinde deniz donarak deniz buzu oluşturuyor, yaz geldiğinde bunların bir kısmı eriyor, bir kısmı da bir sonraki yaz, bir sonraki kışı geçirecek halde kalmaya devam ediyor. Fakat uzun vakitli müşahede bilgilerinin bizlere gösterdiği şey, bilhassa Arktik bölgedeki deniz buzunun yıllara sari bir halde azalıyor olduğudur. Yeniden bu yıl da ortalamanın altında bir deniz buzu yoğunluğu ve kaplama alanı olduğunu takip edebiliyoruz.”
“BUZULLARIN ERİMESİ İKLİMİN GLOBAL SEVİYEDE FARKLI ŞEKİLLENMESİNE SEBEP”
Oktar, deniz buzullarının dünyanın en büyük beyaz yüzeyini oluşturduğunu ve azaldıkça daha koyu renkte okyanus sularının güneş ışınlarını soğurarak ısının artmasına sebep olduğunu anlatarak, şu bilgileri verdi:
“Aslında hepimizin tahminen de ilkokuldan beri hatırladığı bilgi, yaz geldiği vakit beyaz giymek, kış geldiği vakit siyah giymekle tıpkı şeyden yola çıkarak bu yaklaşımı ortaya koyabiliriz. Fakat bunun yanı sıra deniz buzları dünya iklim sisteminin temelini oluşturan büyük okyanus akıntılarının da başladığı alanlar. Alışılmış ki buradaki ölçünün azalıyor olması, bu akıntılardaki değişikliklere de sebep oluyor ve bu değişen akıntılar dünyadaki aslında iklimin global seviyede farklı biçimde şekillenmesine sebep oluyor. Bunu kimi vakit daha fazla kar, kimi vakit daha fazla yağmur yağışı, kimi vakit kuraklık, kimi vakit da orman yangını olarak görüyoruz.”
“BELKİ DE 15 YIL SONRA BU GÜNLERDE HİÇ BUZ GÖREMİYOR OLACAĞIZ”
Azalan deniz buzullarının bir daha yerine konulamadığına işaret eden Oktar, lakin bu alanlarda yeni deniz canlı kaynaklarına, deniz tabanındaki öteki hidrokarbonlara ve yeniden bu bölgelerdeki denizcilik faaliyetlerine yer verebildiğini kaydetti.
3. Ulusal Arktik Bilimsel Araştırma Seferi Önderi Kaptan Özgün Oktar, “Özellikle Rusya ve Norveç kıyılarında süratle devam eden deniz buzunun kaybolması bu bölgede yeni rotaların oluşmasına ve deniz ticaretinin daha süratli bir halde yapılabilmesine imkan sağlıyor. Kestirimler, 2030 yıllarında yaz döneminde artık deniz buzullarının büsbütün kaybolacağı istikametinde karamsar tablolar çiziyor. Yani şu an görülen deniz üzerinde tahminen de 15 yıl sonra bu günlerde hiç buz göremiyor olacağız.” halinde konuştu.
