İspanya‘nın güneyindeki Endülüs bölgesinin kıymetli kentlerinden Granada’da Endülüs İslam periyodundan (711-1492) kalma bir Müslüman mezarlığı, onarım halindeki binanın tabanında yürütülen hafriyatlarda gün yüzüne çıkarıldı.
İber Yarımadası‘ndaki son Müslüman devleti olarak bilinen, 13. ve 15. yüzyıllar ortasında var olan Gırnata Emirliği‘nin başşehri Granada’da (eski ismiyle Gırnata) Katolik Hükümdarlar periyodunda (1474-1516) ortadan kaldırılan Müslüman tarihinin izleri günümüzde aranıyor.
Endülüs İslam medeniyetine ilişkin araştırmalar yapan arkeolog Dr. Amjad Suliman, Granada antik kent merkezinde, “Bab al-Fukhareen” (Çömlekçiler Mahallesi) olarak bilinen bölgedeki bir binanın tabanında yaklaşık 1,5 aydır yürüttükleri hafriyatlarda kentteki 8 Müslüman mezarlığından birini ortaya çıkardıklarını söyledi.
Realejo ismiyle bilinen Granada’nın bu tarihi bölgesinde, kentteki 8 Müslüman mezarlığından 3’ünün bulunduğunu aktaran Suliman, ortaya çıkardıkları Çömlekçiler Mezarlığı’nda şimdiye kadar 40’tan fazla Müslüman’a ilişkin kalıntılar bulduklarını, bu küçük alanda toplamda 150 kadar Müslüman’ın gömülü olduğunu kestirim ettiklerini belirtti.
Suliman, “Granada, Endülüs topraklarında Müslümanların son sığınak yeriydi ve burada ortaya çıkartılan antik mezarlardaki gömü yoğunluğu bize o periyotta yaşayan Müslümanların sayısının ne kadar fazla olduğunu gösteriyor” dedi.
Bulunan insan kalıntılarının gömülme biçimine, etrafındaki eşyalara bakarak Müslümanlara ilişkin olduğunu anladıklarını belirten Suliman, küçük bir alanda yapılan hafriyatlarda, yerin altında üç mezar katmanına ulaştıklarını, birebir vakitte üzerlerinde Arapça yazılar olan, El Hamra Sarayı’ndakilere misal çok sayıda çanak, çömlek kesimleri bulduklarını lisana getirdi.
Endülüs bölgesinde 1995’ten bu yana çıkarılan maddelerle, yapılan her inşaatta ve onarımda arkeologlarla çalışma zaruriliği olduğunu hatırlatan Suliman, “Geçmişte inşaat çalışmalarında bulunan insan kalıntıları ya tekrar toprağa gömülüp üzerine inşaat yapılıyordu ya da çöpe atılıyordu. Bilhassa son 20 yıldır bu işler çok daha nizamlı ve denetimli yapılıyor. Bu vakte kadar yapılan hafriyatlarda yalnızca belgelendirilmiş olanları hesapladığımızda 10 binden fazla Müslüman’a ilişkin kalıntılar çıkartıldı” değerlendirmesinde bulundu.
Binaların yahut emlakın yerlerinden çıkartılan kalıntılar, antropolojik tahlillerden sonra günümüzde kullanılan bölgedeki Müslüman mezarlıklarına defnediliyor.
Granada’da günümüzde, büyük çoğunluğunu göçmenlerin oluşturduğu yaklaşık 40 bin kadar Müslüman yaşıyor.
