Finlandiya’daki Tampere Üniversitesi Memleketler arası Bağlar Profesörü Pami Aalto, Balticconnector boru sınırında yaşananlara ait AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Süreçle ilgili daha fazla bilgi paylaşılana kadar Rusya’nın bahse dahli olduğunun söylenemeyeceğinin altını çizen Aalto, “İşin içinde devlet irtibatlı aktörler olduğu ortaya çıkarsa, Finlandiya ve Estonya’nın güç altyapısına ziyan vermekten çıkarı olan tek devlet Rusya’dır. Mevcut durumda, bu hasarın bu coğrafik bölgede teröristler tarafından yapılacağına inanmıyorum.” diye konuştu.
Aalto, Rusya’nın, Helsinki idaresinin NATO üyeliği ve Ukrayna’ya askeri yardımına karşılık vereceğini açıkladığını anımsatarak, şöyle devam etti:
“Kritik altyapıların yerlerini tespit etmiş ve haritalandırmışlardır ve büyük olasılıkla NATO ülkelerini bu açıdan nasıl test edeceklerine dair planları vardır. Finlandiya, Estonya ve Norveç Rusya’dan bu tıp tehditler bekleyebilir ve hazırlıklarını yapmaktadır. Son yaşanan olay da bu çeşit bir adım olabilir fakat o denli olmadığı ortaya çıkarsa, Rusya’nın bu ülkeleri ve genel olarak NATO üyelerini test etme eforlarını bekleyebiliriz. Rus aktörlerin, NATO üyelerinin dikkatini Ukrayna’dan uzaklaştırmak üzere bir çıkarı da var. Birçok Avrupa Birliği (AB) ve NATO üyesinin hala satın aldığı Rus sıvılaştırılmış doğal gazına (LNG) olan talebi garanti altına almak açısından Rus aktörlerin ticari çıkarları da bulunuyor.”
Balticconnector boru sınırında olağan dışı basınç düşüşü ve sızıntı yaşandığını hatırlatan Aalto, “Teknik olarak konuşmak gerekirse, daha fazlasını öğrenene ve bize daha fazla bilgi verilene kadar hem kaza hem de sabotaj mümkün. Kesin sonuç, kaza üzere kamufle edilmiş bir sabotaj da olabilir.” tabirlerini kullandı.
Aalto, Balticconnector boru çizgisine verilen zararın doğal gaz arz güvenliğini azaltacağına dikkati çekerek, Kuzey Akım boru sınırına yapılan sabotajın hatırlatılması üzerine, “Boru sınırı sahiplerinin farklı olduğunu unutmamak gerekir. Kuzey Akım’ın sahibi Rus, bu sınırın ise Rus sahibi yok.” halinde konuştu.
Boru sınırlarının misal akınlardan korunması için ülkelerin askeri varlıklarını artırabileceklerini vurgulayan Aalto, “Ülkeler boru sınırlarını korumak için sensörler kurabilir, siber güvenlik ve istihbaratı geliştirebilir ve birlikte çalışabilirler. Muhtemelen bu tedbirlerin tümü geçerli olacaktır. Bu da devletler ve tüketiciler için maliyetleri artıracak ve yurt içinde üretilen yenilenebilir güç arzının ehemmiyetini ortaya çıkaracaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
Finlandiya medyasındaki haberlerde de sıklıkla Rusya’nın kelam konusu boru sınırına müdahale etmiş olabileceğine dair sözlere yer veriliyor.
BOTU ÇİZGİSİNE DIŞ ETKENLERİN MÜDAHALESİ GÜNDEME GELDİ
Finlandiya gaz iletim sistemi operatörü Gasgrid, Finlandiya ile Estonya ortasındaki boru çizgisinde meydana gelen hasar nedeniyle gaz transferinin durdurulduğunu açıklamıştı.
Finlandiya Başbakanı Petteri Orpo, hasarın büyük olasılıkla dış etkenlerden kaynaklandığını, araştırmaların sürdüğünü söylemişti.
Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö de boru sınırındaki hasarın “dış faaliyetler” nedeniyle gerçekleşmesinin olası olduğunu kaydetmişti.
Hem boru sınırında hem de su altındaki telekomünikasyon kablolarında hasar meydana geldiğini belirten Niinistö, “Meydana gelen hasarın harici bir faaliyetten kaynaklanmış olması mümkündür. Hasara tam olarak neyin sebep olduğu şimdi bilinmemektedir. Soruşturma Finlandiya ve Estonya ortasında işbirliği içinde devam edecektir. Ayrıyeten müttefiklerimiz ve ortaklarımızla da daima temas halindeyiz.” değerlendirmesinde bulunmuştu.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de NATO’nun bahis hakkında ilgili müttefiklerle bilgi paylaşımı içinde olduğunu, Finlandiya ve Estonya’ya dayanağa hazır olduklarını bildirmişti.
Eylül 2022’de Baltık Denizi’nde Rusya ile Almanya ortasındaki Kuzey Akım doğal gaz boru sınırı, meydana gelen patlamalarla hasar görmüştü. Patlamaların sabotajdan kaynaklandığı belirtilmişti.
İKİ ÜLKEYE DAYANAK MESAJLARI
Litvanya Cumhurbaşkanı Gitanas Nauseda, X toplumsal medya hesabından 10 Ekim’de yaptığı paylaşımda “Gaz boru çizgisinde hasara neden olan dış faaliyet mümkünlüğü tasa vericidir. Baltık Denizi’ndeki kritik altyapının korunmasına ait olarak ortaklarımızla temas halindeyiz. Olayın soruşturulmasında yardım sağlamaya hazırız.” değerlendirmesinde bulunmuştu.
Estonya Başbakanı Kaja Kallas da X hesabındaki paylaşımında, “Balticconnector doğal gaz boru sınırı ve Estonya ile Finlandiya ortasındaki deniz altı bağlantı kablosu bu hafta sonu hasar gördü. Soruşturma Estonya ve Finlandiya ortasında yakın işbirliği içinde devam etmektedir.” tabirlerini kullanmıştı.
Litvanya Dışişleri Bakanı Gabrielius Landsbergis de “Kritik Baltık Denizi altyapısına yönelik sabotajlar konusunda çok kaygılıyız. Bizi birbirimize bağlayan ögeleri korumak için tesirli ortak Avrupa Birliği/NATO araçları geliştirmeliyiz. Litvanya, ortaklarımıza gereken her türlü dayanağı vermeye hazırdır.” iletisini paylaşmıştı.
Baltık ve Kuzey Avrupa ülkelerinin üst seviye yetkilileri mevzuyu yakından takip ettiklerini attıkları çeşitli iletilerle bildirmeyi sürdürüyor.
BALTICONNECTOR BORU SINIRI VE ÜLKELERİN DURUMU
Söz konusu boru çizgisi, her biri yüzde 50 paya sahip olan Estonya elektrik ve gaz sistemi operatörü Elering ve Finlandiya gaz iletim sistemi operatörü Gasgrid tarafından ortaklaşa işletiliyor.
Ticari kullanıma 1 Ocak 2020’de açılan ve arz talep istikrarına nazaran çift istikametli akış sağlanan boru sınırıyla günde 7,2 milyon metreküp gaz iletiliyor.
Finlandiya, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlamasının akabinde geçen yıl Moskova’dan boru çizgisiyle gaz ithalatını durdurmuştu. Ülke gaz gereksinimini çoğunlukla Inkoo ve Hamina’daki terminallerden ithal ettiği LNG ile karşılıyor.
Estonya ise Baltık komşusu Letonya üzerinden gaz alabiliyor. Letonya, Avrupa’da daha fazla boru sınırı sistemine bağlı bulunuyor ve şu anda yüzde 95’ten yüksek oranda dolu olan Incukalns gaz deposuna sahip.
Estonya ayrıyeten Litvanya’ya ilişkin Klaipeda LNG terminali aracılığıyla da gaz ithal edebiliyor.
Klaipeda ve Inkoo terminallerine LNG kargolarının çoğunluğu ABD’den gelirken, Norveç ve öteki ülkelerden de daha küçük ölçülerde kargolar teslim alınıyor.
Avrupa, Rusya’dan LNG ithalatını yasaklamadığından, bu ülkeden LNG ithalatının da değişen ölçülerde sürdüğü söz ediliyor.
