Çapraz sorgu, genel olarak tüzel gerçeğin, şahit sözlerindeki güvenirlik ve çelişkilerin ortaya çıkartılabilmesi için karşı tarafın şahidinin sorgulanması sürecidir.
Bu sorgulama sürecinin uygulanması ülkelere nazaran farklılıklar göstermektedir. Fakat genel olarak sistem en geniş manasıyla, Anglosakson ve Kıta Avrupası hukukunda kullanılmaktadır.
Sorgulama sürecinin şahidi çağıran taraf tarafından yapılmasına direkt sorgu, daha sonra şahidin kendisini çağıran tarafın değil karşı tarafın sorgulamasına da çapraz sorgu denmektedir.
Günümüzde çapraz sorgunun adil ve objektif bir yargılama için mecburilik olduğu savunulmaktadır. Fakat bu terim ile isimli kolluğun savcının talimatıyla yürüttüğü hazırlık soruşturması yahut soruşturma esnasında birden fazla kolluk çalışanının iştirakiyle yapılan bir sorgu biçimi olan çapraz sorgu ile karıştırılmaması gereklidir.
Burada anlatılan çapraz sorgu sadece hakim önünde gerçekleşen sorgulama süreçleridir.
Çapraz sorguda soru yöneltilen bireye, neden, nasıl ve niye soruları üzere yorum içeren karşılıklar verilebilecek sorular yerine, kısa yanıtlar vereceği soruların sorulması yaygın kullanım formudur.
Çapraz sorgu yolunun sonucu öngörülemeyeceğinden ötürü, vakit zaman başvuranın aleyhine de sonuçlar ortaya çıkabilir. Çapraz sorgu çoklukla hedeflenen bilgilere ulaşılamadığında bir çıkar yol olarak kullanılmalıdır.
TÜRKİYE’DE ÇAPRAZ SORGU NASIL UYGULANIR?
Şu anda kullanılmayan 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Yöntemi Kanunun 232’nci unsurunda ve günümüzde geçerli, uygulanmakta olan 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 201’inci unsurunda çapraz sorgu olarak tanımlanan sorgu formülü Direkt Soru Yöneltme başlığı altında açıklanmaktadır.
Maddede savcı, avukat yahut vekil sıfatıyla duruşmaya katılan avukatın; sanığa, katılana, şahitlere, uzmanlara ve duruşmaya çağrılmış öbür şahıslara, duruşma disiplinine uygun olarak direkt yahut hakim aracılığıyla soru yöneltebileceği belirtilmiştir.
Eski ceza muhakemeleri kanununda ise savcı ve avukatın ortalarında mutabakatları gerektiğinden ötürü çok fazla kullanım imkânı bulunamıyordu
