Çin Hava Ulaşım Birliğinin (CATA) Pekin’de düzenlediği konferansta, üretici şirketin standında sergilenen uçak maketinde modelin ismindeki “R” harfinin çıkarıldığı ve “C929” halinde yazıldığı görüldü.
Çin Ticari Uçak Şirketinin (COMAC), Rusya’nın Birleşik Uçak Şirketi (UAC) iştirakinde geliştirdiği uçak modelinin ismindeki “C” harfi Çin’i, “R” harfi ise Rusya temsil ediyordu.
Öte yandan COMAC Lider Yardımcısı Çi Şüefıng’ın, konferanstaki konuşmasında, uçağın geliştirme etabına dair bilgi verirken Rusya’dan hiç bahsetmemesi dikkati çekti.
Çin ve Rusya’nın 2017’de başlattığı geniş gövdeli uzun aralık yolcu uçağı projesi, Ukrayna savaşının akabinde Batı’nın Rus uçak sanayine uyguladığı yaptırımlar nedeniyle ertelemelerle karşı karşıya kalmıştı.
Başlangıçtaki planlamada modelin birinci test uçuşunun 2023’te yapılması planlanırken yaptırımların sebep olduğu pürüzler nedeniyle tasarım evresinin belirlenen takvimde ilerlemediği anlaşılıyor.
Rusya’ya yönelik yaptırımlar ve iki ülke ortasında anlaşmazlık
Daha evvel Çin ve Rusya basınında yer alan haberlere nazaran, iki taraf, Batılı şirketlerin üretime dahil edilmesi ve kar paylaşımı hususlarında uyuşmazlıklar yaşamıştı.
Çin tarafının, modelin memleketler arası uçuş standartlarına uygunluk için birtakım modüllerin Batılı üreticiler ile ortak üretilmesini teklif ettiği, Rus tarafının buna karşı çıktığı ileri sürülmüştü.
Çin’in, uçağın motorunun geliştirilmesinde Rolls-Royce ve General Electric üzere Batılı firmaları dahil etmek istediği, Rusya’nın ise motorun iki ülke ortak üretimi olmasında ısrar ettiği öne sürülmüştü.
Pekin’in, uçağın şasisi ve iniş gruplarının Alman yahut Amerikan üretimi olmasını tercih ettiği, Moskova’nın ise uçuş güvenliği sicilinin yetersizliğine rağmen bu kesimlerin Rus üretimi olmasında direttiği aktarılmıştı.
Rus tarafının, Çin’in Batılı şirketleri dahil etme isteğini, Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle uygulanan yaptırımlardan ziyan görmemek için Batı’ya verilen bir ödün olarak yorumladığı öne sürülmüştü.
KAR HİSSESİ ANLAŞMAZLIĞI
Tarafların, kar paylaşımı konusunda da anlaşamadığı, Çin’in kendi ülkesinde satılacak uçaklar için Rusya’ya kar hissesi vermek istemediği, buna karşılık yurt dışı satışlarda Rusya’ya yüzde 70 hisse vermeyi teklif ettiği kaydedilmişti.
Rusya teklife sıcak bakmadığı, modelin ABD’li Boeing ve Avrupalı Airbus’un hakim olduğu global pazarda kısa müddette kıymetli hisse sahibi olabileceğini düşünmediği, bu durumda Çin pazarındaki satışların, projeden elde edilecek çıkarın büyük kısmını oluşturacağını öngördüğünden kardan eşit hisse almakta ısrarcı olduğu ileri sürülmüştü.
Rusya’nın yaptırımlar yüzünden sermaye ıstırabı çekmesi nedeniyle uçağın kanatların üretiminde geri kaldığı ve bunun projenin tamamlanmasını öteleyeceği öngörülüyordu.
Her iki şirket de iştirakin durumu ve geleceğine dair şimdi rastgele açıklama yapmadı.
