Dünyada ekseriyetle Kuzey Kutbu’na yakın bölgelerde daha sık görülen kuzey ışıkları, 5 Kasım’da güneş yüzeyinde meydana gelen bir patlama nedeniyle Avrupa’nın birçok ülkesinde ve Türkiye’nin kimi kentlerinde de görüldü.
Ankara Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Doç. Dr. Mesut Yılmaz, kuzey ışıklarının güneşte meydana gelen patlamalarla çıkan yüksek güç parçacıklarının dünyaya gelmesi ile gerçekleşen bir tabiat olayı olduğunu belirtti.
Yılmaz, “Bu parçacıklar, dünyanın manyetik alanıyla karşılaşıyor. Manyetik alan içerisine girdikleri vakit bizim atmosferimizdeki azot ya da oksijen molekülleriyle etkileşime giriyorlar ve böylelikle bir ışıma oluyor.” dedi.
Kırklareli “GÖRÜLME MÜMKÜNLÜĞÜ ARTACAK’
Zaman vakit ışınların kuzey enlemlerinden aşağıya inebileceğini söz eden Yılmaz, güneşin etkin bir yıldız olduğunu anımsatarak, “Güneşin aktivitesinin 11 yıl üzere bir çevrimi var. Bu aktivitenin azamiye ulaştığı anda güneşte ‘güneş patlamaları’ dediğimiz olaylar, daha sık yaşanmaya başlıyor. Güneş faal olarak daha fazla unsur atmaya başlıyor ve bu atılan unsur dünyaya yanlışsız geldiği vakit, dünya manyetik alanıyla karşılaşıyor.” dedi.
Dünyanın manyetik alanı bir kalkan misyonu gördüğünü lisana getiren Yılmaz, “Yüklü ve son derece yüksek güçlü parçacıkları aslında önlüyor ancak birinci karşılaştıkları vakit onları kuzey ve güney kutuplara hakikat yönlendiriyor.” sözlerini kullandı.
Güneşten meydana gelen bu patlamaların hepsine “güneş fırtınası” ismini verdiklerinden bahseden Yılmaz, şöyle devam etti:
“Bu fırtınalar gittikçe artacak. 2025 yılında güneşin manyetik aktivitesi azamiye ulaşacak. Şu an güneş azamiye yanlışsız gidiyor. 11 yıllık bir mühleti var; 11 yılda bir azamî an yaşıyor. Bu aslında beklenen bir şey. Bu tıp olaylar önümüzdeki yıllarda, önümüzdeki günlerde karşımıza çıkabilir” diye konuştu. Güneşin etkinleşmesi ile püskürtülecek hususların artacağını ve bu unsurların eninde sonunda dünyanın manyetik alanı ile karşılaşacağını bildiren Yılmaz, “Bu çeşit kuzey ışıklarının daha fazla görülme mümkünlüğü, daha öbür enlemlerde de görülme mümkünlüğü artacaktır.”
“KIRSAL BÖLGELERDE DAHA ÇOK GÖRÜNÜYOR”
Türkiye’de birçok kentte görülen kuzey ışıklarının Ankara’da görülüp görülemeyeceğini test etmek için rasathanenin müşahede grubunun sabaha kadar müşahede yaptığını lakin Ankara’da görülmediğini kaydeden Yılmaz, “Çünkü karanlık ortamlar olması lazım. Işık kirliliğinin daha az olduğu ortamlarda bunu görme olasılığınız daha fazla oluyor. Mesela İstanbul ya da Ankara üzere çok büyük kentlerde daha fazla aydınlanma olduğu için beşerler bunu fark edemiyor. Lakin daha karanlık, kırsal yerlere gittiklerinde görme bahtları var. Kuzey ışıklarının görülme mühleti, birkaç saat yahut birkaç dakikadır. Ancak çok büyük bir patlama olursa günlerce sürebilir. Emekli hocalarım, Ankara’da 1800’lü yıllarda görüldüğünü tabir etti. Türkiye’de, Samsun civarında 2003 yılında da misal bir şey görülmüş ve rapor edilmiş. Aslında baktığımızda dünyanın çevrimine karşılık geliyor. 2025 yılında güneşin aktiviteleri azamiye erişecek. Önümüzdeki yıllarda, günlerde bu tıp güneş patlamalarını çok sık görebiliriz.” dedi.
Yılmaz ayrıyeten kuzey ışıklarında kırmızı rengin ağır olmasının oksijen molekülünden, yeşil yahut mavi rengin ağır olmasının ise azot molekülünden kaynaklandığını aktardı.
“CİDDİ ÖLÇÜDE RADYASYON İÇERİYOR”
Öte yandan kuzey ışıklarının halk ortasında “deprem habercisi” olarak görülmesini de kıymetlendiren Yılmaz, “İnsanlar gökyüzünde gördükleri birçok şeyi zelzeleye atfediyor lakin bugüne kadar yapılan bilimsel çalışmalara nazaran, gökyüzünde meydana gelen olayların sarsıntısı tetiklediği olmadı. İnsanlarımız rahat olsunlar. Bu büsbütün bir tabiat olayı. Güneş’ten gelen bir patlamanın, bu patlamanın da dünyaya ulaşması sonucu yaşanan bir olay.” dedi.
Kuzey ışıklarının dünyaya direkt bir ziyanının olmadığını lakin önemli ölçüde radyasyon içerdiğini belirten Yılmaz, uydu irtibatın bozulabileceğini, haberleşmeyi etkileyebileceğini ve radyo dalgalarındaki sinyallerin değişebileceğini söyledi.
