“Çin Devlet Lideri Şi Cinping, ABD Lideri Joe Biden ile San Francisco’daki görüşmesinde, Washington idaresine, egemenlik ihtilafı içinde olduğu Tayvan’ın bağımsızlığını desteklememesi ve ihracat kısıtlamaları, yatırım denetimleri ve tek taraflı yaptırımlarla Çin’in teknolojik gelişimini engellemeye çalışmaması gerektiği bildirisini verdi.
Çin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya nazaran, San Francisco’da Filoli Malikanesi’nde gerçekleştirilen görüşmede iki başkan, Çin-ABD münasebetlerinin doğrultusunu ve dünyada barış ile istikrarı etkileyen kapsamlı ve stratejik problemlerde görüş alışverişinde bulundu.
Şi, görüşmede, dünyanın en büyük ekonomilerine sahip iki ülkenin alakalarının sağlıklı doğrultuda yürütülmesine ait prensiplerin yanında, esas uyuşmazlık bahisleri olan Tayvan sorunu ve teknolojik rekabet üzerinde durdu.
“BARIŞÇI BİRLEŞME DESTEKLENMELİ”
Tayvan probleminin, Çin-ABD bağlarında en değerli ve hassas problem olduğunun altını çizen Şi, Washington’dan, Tayvan konusunda Biden ile geçen yıl Endonezya’nın Bali Adası’nda yaptıkları görüşmede verilen kelamların tutulmasını istedi.
Şi, “ABD, Tayvan’ın bağımsızlığını desteklemeyeceğine dair taahhüdünü yerine getirecek somut adımlar atmalı, Tayvan’ı silahlandırmaya son vermeli ve Çin ile barışçı birleşmesini desteklemeli.” dedi.
Çin önderi, Ada ile tekrar birleşmeyi gerçekleştirmekte kararlı olduklarını, bunun engellenemeyeceğini vurguladı.
“MEŞRU ÇIKARLARIMIZA ZARARLI”
ABD’nin son devirde çip kesimindeki ihracat kısıtlamaları, yarı iletkenler, kuantum ve yapay zeka üzere ileri teknolojilerinde yatırım denetimlerinin ve tek taraflı yaptırımların Çin’in yasal çıkarlarına ziyan verdiğine işaret eden Şi, “Çin’in teknolojik gelişimini engellemek, yüksek nitelikli kalkınmayı bastırmak ve Çin halkını kalkınma hakkından yoksun bırakmaktır.” tabirini kullandı.
Şi, Çin’in kalkınmasının ve büyümesinin kendi iç mantığında ilerlediğini ve dış güçlerce durdurulamayacağını belirterek, ABD’den bu mevzudaki korkularını ciddiye almasını, tek taraflı yaptırımları kaldırarak Çin işletmelerine eşit, adil ve ayrımcı olmayan kurallar sağlayacak somut adımlar atmasını istedi.
“İKİ YOL VAR”
Dünyanın yüzyıldır görülmeyen değişimlerden geçtiği bir periyotta, büyük güç rekabetinin ne Çin’in ne de ABD’nin ne de dünyanın karşı karşıya olduğu sorunları çözemeyeceğini vurgulayan Şi, “Dünya, ABD ve Çin’e yetecek kadar büyük. Bir ülkenin başarısı oburu için fırsattır.” diye konuştu.
Şi, Çin-ABD münasebetinin “dünyanın en kıymetli ikili münasebeti olduğunun” altını çizerek, “Çin ve ABD üzere büyük ülkeler için birbirine sırtını dönmek seçenek olamaz. Bir tarafın başkasını kendi modeline nazaran biçimlendirmesi gerçekçi değil. Çatışma ve cepheleşme her iki taraf için de katlanılmaz sonuçlar doğuracaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
İki ülke önderleri olarak ilgilerini sorumlu formda yönetilmesi konusunda kendi halkları, dünya ve tarih önünde büyük sorumluluk taşıdıklarına dikkati çeken Şi, şunları kaydetti:
“Çin-ABD ilgilerinde iki yol var. Biri dayanışma ve işbirliği içinde global güvenliği ve refahı teşvik etmek, oburu, ‘sıfır toplamlı oyun’ mantığına saplanarak düşmanlığı ve cepheleşmeyi kışkırtmak, dünyayı karışıklığa ve bölünmeye sürüklemek. Bu iki yol, insanlığın ve gezegenin geleceğine karar verecek iki farklı doğrultuya işaret ediyor.”
“HEGEMONYA ARAYIŞINDA DEĞİLİZ”
Çin çağdaşlaşmasının ve kalkınmasının kendi mantığı ve dinamikleri içinde geliştiğini, stratejik gayesinin Çin ulusal her cephede canlanması olduğunu vurgulayan Şi, “Çin, ne eski sömürgeciliği ve yağma yolunu izleyecek ne de güçlendikçe hegemonya arayışında olacak. İdeoloji ihraç etmeyecek, hiçbir ülkeyle ideolojik çatışmaya girmeyeceğiz. Çin, ABD’yi geçmeyi yahut onun yerini almayı amaçlamıyor. ABD de Çin’i bastırma ve çevreleme planı kurmamalı.” dedi.
Çin Devlet Lideri Şi, iki ülkenin bağlarını karşılıklı hürmet, barış içinde bir ortada yaşama ve kazan-kazan işbirliği temelinde sürdürmesi gerektiğini, büyük ülkeler olarak sorumluluklarının farkında olarak insanlığın karşı karşıya olduğu problemlere birlikte tahlil bulmaya çalışması gerektiğini kelamlarına ekledi.
