Anayasa Mahkemesinin Resmi Gazete’de yayımlanan kararına nazaran, Patnos Ağır Ceza Mahkemesi ile İstanbul 22. Ağır Ceza Mahkemeleri, TCK’nin 220. hususunun “Örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt ismine kabahat işleme” hatasını düzenleyen 6. fıkrasının Anayasa’nın 2, 13 ve 38. unsurlarına alışılmamış olduğunu ileri sürerek, iptali tarafında karar verilmesini yüksek mahkemeden talep etti.
Başvuru kararlarında, itiraz konusu kuralın kamu gücünü kullanan organların keyfi davranışlarının önüne geçecek ve bireylerin hukuku bilmelerine yardımcı olacak halde erişilebilir ve öngörülebilir olmadığı, kuralda bellilik bulunmamasının hukuku devlet ile cürümde ve cezada yasallık prensipleriyle bağdaşmadığı ileri sürüldü.
Talebi kıymetlendiren Anayasa Mahkemesi, kararında, itiraza husus kuralın erişilebilir nitelikte kanun kararı olduğuna, bununla birlikte kuralın muhakkak olduğunun söylenebilmesi için uygulamasıyla ortaya çıkacak sonuçların da öngörülebilir olması gerektiğine vurgu yapıldı.
Kararda, kuralın kamu otoritesinin Anayasa ile korunan temel haklara yönelik keyif müdahalesine karşı hami tedbir içerip içermediğinin de belirlenmesi gerektiği tabir edildi.
“SUÇUN KAPSAMINI GENİŞLETİYOR”
Kuralda yer alan “örgüt ismine işlenin suç” kavramından ne anlaşılması gerektiğine dair rastgele bir düzenlemeye yer verilmediğinin ve işlenen cürümler ortasında bir ayrım yapılmadığının anlaşıldığı lisana getirilen kararda, şu tabirlere yer verildi:
“Başka bir sözle, niteliğine ya da tartısına bakılmaksızın, rastgele bir cürmün örgüt üyesi olmayan bir kişi tarafından bir örgüt ismine işlendiği değerlendirildiğinde, şahıslar ayrıyeten örgüte üye olma kabahatinden da cezalandırılmaktadır. Bu durum son derece ağır bir itham ve ceza öngören bir cürmün kapsamını ölçütleri belgisiz olacak biçimde genişletmektedir. Yargı makamlarının da örgüt ismine işlenen cürüm kavramını her somut olayın özelliklerine nazaran farklı yorumladıkları ve makullüğün yargısal yorumla da sağlanamadığı anlaşılmaktadır.”
“YETERLİ BİR MÜNASEBETLE GÖSTERİLMELİ”
Kişinin örgüt ismine kabahat işlediğinin kabul edilmesi durumunda örgüte üye olma cürmünden da cezalandırılmasın bellilik incelemesi bakımından gözetilmesi gereken öbür bir konu olduğu belirtilen kararda, “İlke olarak kişinin silahlı örgüte üyelikten cezalandırılabilmesi için hareketlerinin sürekliliği, eşitliliği ve yoğunluğu yahut bu özellikler olmasa dahi kabahatin niteliği ile örgütün hedefine ulaşma bakımından fakat örgüt üyeleri tarafından işlenip işlenemeyeceği gözetilmeli, örgütle organik bir bağının bulunduğu ve örgütün hiyerarşik yapısı içinde bilerek ve isteyerek hareket ettiği kâfi bir münasebetle gösterilmelidir.” değerlendirmesi yapıldı.
Kararda, şu sözlere yer verildi:
“Buna rağmen itiraz konusu kural uygulandığında silahlı örgüte üye olma cürmü bakımından aranan belli kaideler, örgüte üye olmayan fakat örgüt ismine kabahat isleyen bir kimse tarafından aranmamakta ve her iki kategorideki kimseler ortasında rastgele bir ayrım yapılmaksızın örgüte üye olmayan fakat örgüt ismine kabahat isleyen bir kimse örgüt üyesi olarak cezalandırılmaktadır. Bu prestijle bir kimse silahlı örgütle zayıf da olsa bir biçimde kontağı bulunduğu argüman edilen bir hata işlediği gerekçesiyle, örgütle teması açıkça ortaya konulmaksızın, işlediği hatanın yanı sıra gerçek içtima kararları uyarınca ayrıyeten örgüt üyeliğinden de cezalandırılmaktadır. Bu durum, örgüt ismine hata işleyen kimsenin örgüt üyelerine nazaran daha ağır cezalarla müsabakasına neden olmaktadır.
Ayrıca kuralın bir temel hakla ilişkisi olmayan kabahatler bakımından da uygulanması mümkün olmakla birlikte işlenen cürmün temel hakların kullanımıyla ilgili olması durumunda kuralda yer alan örgüt ismine kavramının belirsizliğinden kaynaklı geniş yorumu nedeniyle kuralla söz özgürlüğü, toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkı ya da örgütlenme yahut din ve vicdan özgürlüğü üzere temel haklar üzerinde güçlü bir caydırıcı tesir yaratılmaktadır.”
“KANUNİLİK KOŞULUNU TAŞIMIYOR”
Kararda, itiraza husus kuralın, örgüt üyeliğine dair rastgele bir somut kanıt bulunmadan ve işlenen kabahatin niteliği ve tartısı prestijiyle örgütün maksatlarına ne surette katkıda bulunduğu da dikkate alınmadan şahısların örgüte üye olmak üzere son derece ağır bir hatadan cezalandırılmalarına neden olacak halde geniş yorumlanmaya da müsait olduğu, hasebiyle kuralın kamu otoritesinin keyfi uygulamalarını önleyecek formda makul ve öngörülebilir nitelikte olmadığı, bu tarafıyla yasallık kaidesini taşımadığı da belirtildi.
İtiraza mevzu kuraldaki “örgüte üye olmamakla birlikte örgüt ismine hata işleyen kişi, ayrıyeten örgüte üye olmak cürmünden da cezalandırılır.” sözünün Anayasa’nın 38. hususuna muhalif olduğuna hükmeden Anayasa Mahkemesi, TCK’nin “Örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt ismine cürüm işleme” kabahatini düzenleyen 220. unsurunun 6. fıkrasını oy birliğiyle iptal etti.
Kararda, birinci cümlenin iptali üzerine uygulanma imkanı kalmayan tıpkı fıkradaki ikinci ve üçüncü cümlelerin de iptalinin gerektiği belirtildi.
Yüksek mahkeme, kararın 4 ay sonra yürürlüğe girmesini uygun gördü.
