Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, BM Kaidesi’nin kendisine verdiği yetkiyi kullanarak 99. maddeyi işletmişti.
En son 1989 yılında işletilen bu unsurla Gazze’deki işgalin memleketler arası barışı tehlikeye attığını belirten Guterres, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu (BMGK) üyelerini insani ateşkes için çalışmaya çağırmıştı.
Şimdiye kadar düzenlenen dört BMGK toplantısında Gazze’de ateşkes daveti yapılamadı.
ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield, New York’taki BM binasında gazetecilere açıklamalarda bulundu.
ABD temsilcisi dördüncü toplantı sonrası hazırlanan taslağa atıfta bulunarak, “Artık oyumuzu kullanmaya hazırız.” dedi.
Kabul edilmesi halinde kararın gereksinim sahiplerine insani yardım sağlayacağını söz eden Thomas-Greenfield, ne istikamette oy kullanacağını söylemeyeceğini lakin karar tasarısının talep ettikleri değişiklerle birlikte sunulması halinde tasarıyı destekleyeceklerini lisana getirdi.
Thomas-Greenfield, karar tasarısının “sulandırılmadığını”, çok güçlü olduğunu ve Arap Kümesi’nin da takviyesini aldığını belirtti. Tasarının birinci halini Birleşik Arap Emirlikleri sunmuştu.
SON TASLAKTA NELER DEĞİŞTİ?
Karar tasarısının birinci halinde tartışma yaratan ve ABD’nin karşı çıktığı konulardan biri, insani yardımların manisiz erişimi için “çatışmalara orta verilmesi” talebi olmuştu.
Anadolu Ajansı’nın edindiği yeni tasarıda, bunun yerine Gazze’de genişletilmiş insani yardımların kesintisiz ve inançlı erişimi için “acil adım atılması” ve çatışmalara sürdürülebilir bir formda orta verilmesi için gerekli şartların oluşturulması davetlerine yer verildi.
Tartışmalara neden olan bir başka konu ise karar tasarısındaki “BM Genel Sekreteri’nden yardımların denetlenmesi için bir sistem kurması” talebiydi.
Yoğun müzakerelerin sonunda taraflar, sistem yerine “Gazze’deki sivil topluma yardımların ulaşımını hızlandırmak için Genel Sekreterin Kıdemli İnsani ve Tekrar Yapılanma Koordinatörü” ataması üzerinde mutabık kaldı.
Karar tasarısında, Genel Sekreter tarafından atanacak koordinatörün Gazze’ye yardımların sevkiyatını hızlandırmak ve kolaylaştırmak için bir sistem kurması talep edildi.
Koordinatör atamasının da bir an evvel yapılması davetinde bulunulan tasarıda, gerekli işçi ve teçhizatın sağlanacağı koordinatörün BM yetkisiyle çalışacağı ve BMGK uyarınca kendisine verilen misyonları yerine getireceği bildirildi.
Koordinatörün, insani yardımların cinsini teyit etmesi istenen karar tasarısında, tıpkı vakitte kelam konusu bireye insani yardım sevkiyatını “kolaylaştırma, koordine etme, denetleme ve teyit etme” misyonları verildi.
Karar tasarısında, koordinatörün BMGK’ye çalışmaları hakkında birinci 20 günün akabinde bilgi vermesi istenirken, tüm taraflara koordinatörle iş birliği halinde hareket etme daveti yapıldı.
YARDIMLARIN ERİŞİMİ ÖN PLANA ÇIKTI
Gazze’deki sivil topluma yardımların “yeterli ölçülerde aktarılması” gerektiğinin altı çizilen karar tasarısında, buna besin, su, paklık materyali, elektrik, telekomünikasyon ve tıbbi servislerin dahil olduğu tabir edildi.
Tasarıda, Gazze’ye temel besin ve servislerin ithalatının tekrar başlamasının değerine değinilirken, yardımların “sapma” olmadan sivil halka ulaştırılması gerektiği vurgulandı.
Tüm taraflara milletlerarası hukuk ve milletlerarası insancıl hukuk uyarınca sivilleri müdafaa vazifesini yerine getirmeleri daveti yapılan karar tasarısında, tarafların Gazze’ye yardımların erişimini artırmak için tüm mevcut yollarının kullanımını kolaylaştırmaları talep edildi.
Yardımların dağıtımı için gerekli yakıtın sağlanması istenilen tasarıda, hastaneler, tıbbi tesisler, okullar, ibadet alanları ve BM tesisleri ile işçisi, tıp işçisi ve araçlarının memleketler arası insancıl hukuk uyarınca korunması gerektiğinin altı çizildi.
GUTERRES’İN MEKTUBU
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, misyon müddeti boyunca yetkisini birinci defa kullanarak Gazze’deki insani felaketin önlenmesi için BM Kuralı’nın 99. hususunu işletmiş ve 6 Aralık’ta BMGK’ye mektup göndermişti.
Guterres, “Güvenlik Kurulu üyelerini insani felaketin önlenmesi için baskı yapmaya çağırıyorum ve insani ateşkesin ilan edilmesi talebimi tekrarlıyorum. Bu çok acil.” sözlerini kullanmıştı.
Bunun akabinde 8 Aralık’ta BMGK’de yapılan oylamada Gazze’de hemen insani ateşkes talep edilen karar tasarısı ABD tarafından veto edilmişti.
ABD, BM Genel Heyeti’nde 13 Aralık’ta 153 ülkenin “evet” oyu kullandığı Gazze’de hemen insani ateşkes talebinde bulunulan karar tasarısı için de “hayır” oyu kullanan 10 ülkeden biri olmuştu.
ABD daha evvel 16 , 18 ve 25 Ekim’de de BMGK’de Gazze’ye ait sunulan karar tasarılarını veto etmişti.
BMGK’de 7 Ekim’in akabinde çok sayıda oturum düzenlenmiş ve birçok karar tasarısının veto edilmesinin akabinde Gazze’de çatışmalara “acil ve uzatılmış orta verilmesi” talep edilen 2712 sayılı karar 15 Kasım’da kabul edilmişti.
