Batı Balkan ülkesi Sırbistan’da 17 Aralık Pazar günü yapılan erken ve lokal seçimin üzerinden bir hafta geçmesine karşın tartışmalar sürerken ülkede “siyasi gerginlik” rüzgarları esiyor. Ülkede kayıtlı 6,5 milyondan fazla seçmenin oy kullandığı seçimler tamamlandı lakin tesiri ve sonuçlarına itiraz eden muhalefetin protestoları nedeniyle gerginlik yaşanıyor.
Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic’in mayıs ayında parti başkanlığından istifa etmesi ve seçimlerde aday olmamasına karşın 2012’den bu yana iktidarda bulunan Sırp İlerleme Partisi (SNS) için gösterdiği “belirleyici hal ve davranışlar”, birçok kesim tarafından eleştirildi.
Devlet Seçim Kurulu (RIK) bilgilerine nazaran, oyların yüzde 98’inin sayımı tamamlandı, Vucic’in de desteklediği SNS öncülüğündeki “Aleksandar Vucic-Sırbistan durmamalı” ittifakı, oyların yüzde 46’sını alarak seçimden zaferle ayrılan taraf oldu. Muhalefet kanadı partilerinin oluşturduğu “Sırbistan şiddete karşı” ittifakı, oyların yüzde 23’ünü alarak 2’nci, Sırbistan Sosyalist Partisi (SPS) de yüzde 6’sını alarak 3’üncü oldu.
Muhalefet, seçimlerde aday olmayan Vucic’in “haksız bir zafere” liderlik ettiğini belirtirken bilhassa başşehir Belgrad seçimlerinde Bosna Hersek’in iki entitesinden biri olan Sırp Cumhuriyeti’nden (RS) çok sayıda kişinin otobüslerle “getirilerek” yasa dışı oy kullandığını ileri sürdü.
SIRBİSTAN’I NE BEKLİYOR?
RIK’in resmi olmayan bilgileri ışığında 250 sandalyeli Ulusal Mecliste 128 milletvekili çıkarmayı başaran “Aleksandar Vucic-Sırbistan durmamalı” ittifakının, yeni hükümeti tek başına kurması bekleniyor. Yeni hükümetin RIK’in resmi sonuçları açıklamasının akabinde 120 gün içinde kurulması gerekiyor.
Seçimlerin akabinde konuşan Vucic, SNS’nin inanılmaz bir muvaffakiyet elde ettiğine dikkati çekerek, “Şu vakte kadar yapılmış en adil seçimlerden biri. Muhalefetin aldığı her bir oyu hürmetle karşılıyorum, onlar da bizim aldığımız oyları hürmetle karşılamalı.” tabirlerini kullandı.
HÜKÜMETİ KİM KURACAK?
Vucic’in yeni hükümeti kurmakla görevlendireceği isim merakla beklenirken bu ismin 3 periyottur başbakanlık vazifesini yürüten Ana Brnabic olmayacağı belirtiliyor.
Seçim sonuçları, Sırp halkının SNS idaresinden mutlu olduğunu gösterirken muhalefet kanadı ise bunun aykırısını sav ediyor.
Sırbistan’da gelenek halini alan “muhalefet protestoları”, seçimden sonra tekrar başlarken muhalifler, başta Belgrad olmak üzere seçimlerin iptalini talep ediyor. Başkentteki RIK binası önünde başlayan ve ülke geneline yayılan protestolara pazartesi günü açlık grevine başlayan 2 muhalefet parti yetkilisi de eşlik ediyor.
Bir yandan Noel hazırlıklarının yapıldığı ülkede seçimden sonra oluşan gergin durumun ne halde sonuçlanacağı merak konusu.
ULUSLARASI TEPKİLER
Sırbistan’daki seçimler, Avrupa kuruluşları ile yetkililerinin de gündemine geldi.
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Sırbistan’daki seçimlerde oy satın alma, oylama saklılığının ihlali ve küme halinde oylama üzere birçok metot eksikliğinin gözlemlendiğini açıkladı.
Uluslararası gözlemcilerin Sırbistan’daki seçimlerde kamu kaynaklarının berbata kullanılması, resmi faaliyetler ve seçim kampanyaları ortasında ayrım yapılmaması üzere birçok hadiseyi kayıt altına aldığına dikkati çeken AGİT, Cumhurbaşkanı Vucic’in belirleyici iştirakinin, desteklediği partiye haksız avantaj sağladığını bildirdi.
AGİT’in bu açıklamaları üzerine, Avrupa Birliği (AB) Dış Alakalar ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve AB Kurulunun Komşuluk ve Genişlemeden Sorumlu Üyesi Oliver Varhelyi, Sırbistan’daki seçim sürecinin somut bir güzelleştirmeye muhtaçlığının olduğunu duyurdu.
Almanya Dışişleri Bakanlığı, Sırbistan’daki seçim sürecine ait tezlerin AB adayı bir ülke için kabul edilemez olduğunu açıkladı.
Sırbistan’daki muhalefet partileri, AB’ye mektup göndererek AB üyelik sürecinde bir ülkede siyasi gerginliğe neden olan seçimlerdeki usulsüzlüklere ait milletlerarası soruşturma açılması için yardım istedi.
Seçim sonuçlarını kabul etmediklerini açıklayan muhalefet, tıpkı tavrı AB’den de beklediğini belirtti. Vucic ise seçim sürecine karıştığını öne sürdüğü “önemli bir ülke” için “önemli bir mektup” hazırlığında olduklarını söz ederek, ayrıntı paylaşmadı.
NEDEN ERKEN SEÇİM YAPILDI?
Sırbistan’da mayısta art geriye düzenlenen iki silahlı atakta 18 kişinin hayatını kaybetmesi sonucu muhalefet, erken genel seçim daveti yaparken Cumhurbaşkanı Vucic, bu davete yanıt verdi ve 17 Aralık Pazar günü erken genel ve mahallî seçime gidileceğini açıkladı.
Ülkede geniş yankı bulan silahlı taarruzların akabinde muhalefet kanadı, birebir vakitte seçimde yarıştıkları ittifaka ismini veren “Sırbistan şiddete karşı” sloganıyla ülke genelinde on binlerce kişinin iştirakiyle aylar süren protestolar düzenledi.
Muhalefet, silahlı hücumlar sonrası hükümeti “güvenlik sorunu” ile çaba etmedikleri istikametinde suçlarken Vucic de muhalefetten endişesinin olmadığını göstererek erken seçim ilan etti.
Sırbistan’da 4 yılda bir gerçekleştirilen genel ve mahallî seçim, en son 2020’de yapıldı. Vucic, son açıklamasında “Muhalefetin yeni seçimlere hazırlanması için 4 yılı var.” diyerek Sırbistan’da bundan sonraki süreçte erken seçim olmayacağının sinyalini verdi.
