Eskişehir‘in Odunpazarı ilçesi Karacaşehir Mahallesi’nde yer alan Karacahisar Kalesi’ndeki yüzey araştırması, Osmanlı Beyliği’nin kuruluşunun 700’üncü yılında, 1999’da ünlü tarihçi Prof. Dr. Halil İnalcık öncülüğünde başlatıldı.
Daha evvel Anadolu Üniversitesi öğretim üyeleri Prof. Dr. Ebru Parman ve Prof. Dr. Erol Altınsapan başkanlığında gerçekleştirilen hafriyat, “Cumhurbaşkanlığı Kararlı Kazı” statüsünde devam ediyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Anadolu Üniversitesi işbirliğinde Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hasan Yılmazyaşar’ın başkanlığında yürütülen çalışmalarda 7’nci yüzyılda inşa edilen sarnıca ulaşıldı. Büsbütün gün ışığına çıkarılması 5 yıl süren yapının, Anadolu’da kale yerleşimlerinde bulunan en büyük sarnıçlardan olduğu belirlendi.
“KARACAHİSAR KALESİ OSMANLI’NIN KURULUŞ SÜRECİNİN SEMBOLÜ NİTELİĞİNDE”
Doç. Dr. Yılmazyaşar, bu sene hafriyatları temmuzdan itibaren öğrenci, uzman ve akademik çalışandan oluşan 41 kişilik grupla sürdürdüklerini söyledi.
Kazı çalışmalarını 18 Ekim’de tamamlayacaklarını anlatan Yılmazyaşar, şöyle konuştu:
“Karacahisar Kalesi’nde 5 yıldır başkanlığımda hafriyat çalışmaları sürüyor. Arkeolojik hafriyat çalışmalarımız sonunda birtakım datalar elde ettik. Kalede 7’nci yüzyılın başından beri bir iskan olduğunu anladık. Bunun aralıklı olarak 12’nci yüzyıla kadar sürdürdüğünü gördük. Bilhassa 12’nci yüzyılda kalede önemli bir tahkimat, kimi alanlarda ise mimaride değerli dönüşümler olduğunu tespit ettik. 1288 yılında kale, Osman Gazi tarafından fethediliyor. Bu fetih sonrasında birinci hutbe Dursun Fakih tarafından kalede okunuyor. Tekrar Dursun Fakih, kadı olarak atanıyor. Bir subaşı tayini yapılıyor. Pazar kuruluyor ve birinci vergi burada tanımlanıyor. Karacahisar Kalesi, Osmanlı Devleti’nin kuruluş sürecine dair sembol niteliğindedir.”
Yılmazyaşar, hafriyat çalışmaları sonunda ortaya çıkan bilgilerin kalenin kronolojisine dair kıymetli datalar sunduğunu aktardı.
Arkeolojik bulguların Orhan Gazi devri prestijiyle kalede yerleşimin bulunduğunu kanıtladığını tabir eden Yılmazyaşar, “1. Murad periyodunda kalede iskanın daha ağır olduğunu gördük. Bilhassa sikkelerin yoğunluğu, 1380’li yıllarda kalede ağır bir iskan olduğunu gösterdi. Kalenin 1. Murad periyodunda çok kıymetli bir yerleşim alanı olduğunu biliyoruz” dedi.
Yılmazyaşar, Yıldırım Bayezid ve Çelebi Mehmed periyotlarında devam eden yerleşimin, 2. Murad sonrasında neredeyse büsbütün terk edildiğinin anlaşıldığını lisana getirdi.
Fatih Sultan Mehmed devri sonrasında kaledeki arkeolojik dataların yok denilecek kadar az olduğunu bildiren Yılmazyaşar, “Kaledeki yerleşimin Fatih devri sonrasında bugünkü Karacaşehir Mahallesi’ne taşındığı biliniyor” tabirini kullandı.
“SARNIÇTA 1288 SİKKE ORTAYA ÇIKTI”
Doç. Dr. Yılmazyaşar, kalenin içindeki sarnıçta birinci hafriyat çalışmalarının 2019’da başladığını anlattı.
Sarnıcın 15 metre eninde, 45 metre uzunluğunda, 6 metre derinliğinde olduğunu söyleyen Yılmazyaşar, şöyle devam etti:
“Buradaki buluntular adeta kaledeki tarihin ve hayatın özetini verdi. Sarnıçtaki çalışmalar bu hafriyat devrinde tamamlandı. 1288 sikke ortaya çıktı. Bunların içinde Bizans, erken Osmanlı, Germiyanoğulları, Aydınoğulları, Menteşeoğulları, Karamanoğulları beylikleri ile Midilli lordu olan Francesco II Gattilusio ve Eflak voyvodası Mircea’ya ilişkin sikkelerle karşılaştık. Hem ticaret hem de askeri alakalar bağlamında Osmanlı tarihindeki oluşum ve değişim süreçlerinin bir kale kentteki yansımalarını gösterdi. Seramik, cam, maden ve kemik buluntuları da elde ettik.”
Yılmazyaşar, sarnıcın kalede birinci inşa edilen yerlerden olduğuna dikkati çekti.
Kalelerin uzun vadeli kuşatmalara dayanması için suyun kıymetli olduğunu lisana getiren Yılmazyaşar, şunları kaydetti:
“Sarnıçlar, kuşatmalar ve kaledeki günlük ömrün sürdürülmesi için temel gereksinimi gideren en kıymetli öge. Karacahisar Kalesi’ndeki sarnıcın, yapının birinci inşa süreci olan 7’nci yüzyılın başından beri var olduğunu düşünüyoruz. Şu ana kadar kale kentler içinde bizim tespit edebildiğimiz en büyük sarnıç. Tuğla ve taşın birlikte kullanılmasıyla oluşturulmuş almaşık nizamlı. Köşesinde bir merdiven bulunuyor. Yerde ve duvarlarda suyun korunması için sızdırmazlığı sağlayan bir harç kullanılmış. Birebir vakitte üst örtüyü tutacak 7 payesinin bulunduğu belirledik.”
