Anayasa Mahkemesi’nin, Türkiye Personel Partisi’nden (TİP) milletvekili seçilen Seyahat Parkı davası sanığı Can Atalay’ın ferdi müracaatında verdiği ihlal kararının münasebeti, Resmi Gazete’de yayımlandı.
Yüksek Mahkeme, Seyahat Parkı davasında 18 yıl mahpusa mahkum edildikten sonra 14 Mayıs’ta yapılan 28. Periyot Milletvekili Genel Seçimi’nde milletvekili seçilen Atalay’ın kişisel müracaatında, “seçilme ve siyasi faaliyette bulunma” hakkı ile “kişi hürriyeti ve güvenliği” haklarının ihlal edildiği sonucuna varmış, ayrıyeten Atalay’a 50 bin lira manevi tazminat ödenmesine hükmetmişti.
Yüksek Mahkeme’nin münasebetinde, Atalay’ın 28. Periyot Milletvekili Genel Seçimi’nde milletvekili seçildiği, yasama dokunulmazlığına sahip olduğu konusunda kuşku bulunmadığı belirtildi.
Atalay’ın durumunun, Anayasa’nın 83. unsurunun ikinci fıkrasında yer verilen istisna kapsamında olduğu gerekçesiyle yargılanmasına devam edildiği ve tutuklu bulunduğu anımsatılan kararda, Atalay’ın, TBMM’de yemin edemediği ve milletvekilliği vazifesini fiilen yerine getiremediği aktarıldı.
Bunun, müracaatçının seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkına müdahale manasını taşıdığı anlatılan kararda, Yüksek Mahkeme’nin daha evvel de misal durumlarda hak ihlali kararlarına hükmettiği hatırlatıldı.
Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin, Atalay’ın yasama dokunulmazlığından faydalanamayacağı kanaatine vardığı aktarılan münasebette, “Yargıtay 3. Ceza Dairesi, Anayasa Mahkemesi içtihadına muhalif davranmış, benzeri ihlalleri tedbire yükümlülüğünü yerine getirmemiş, tersine müracaatçının anayasal haklarını -Anayasa’nın parlamentoya verdiği bir yetkiyi kullanarak- daraltıcı bir biçimde yorumlamak suretiyle ihlal etmiştir.” tespiti yapıldı.
ANAYASA’NIN 14’ÜNCÜ HUSUSUNDAKİ DURUMLAR
Anayasa’nın 83. unsurunun ikinci fıkrasının münasebetinde, “14’üncü unsurda yer alan cürümlerden birini seçimden evvel işlemiş olanlar, milletvekili seçilmeden evvel haklarında bu suça ait olarak soruşturmaya başlanmış ise husus kararlarına nazaran dokunulmazlıktan yararlanamayacaklardır.” denildiği vurgulandı.
Anayasa koyucunun ise hangi cürümlerin Anayasa’nın 14. hususu kapsamına gireceğine ait somut bir niteleme yapmadığı belirtilen münasebette, bu nedenle Anayasanın 14’üncü hususundaki durumlar ibaresi yorumlanırken farklı sonuçlara ulaşılabildiği aktarıldı.
Yüksek Mahkeme’nin daha evvel verdiği Mustafa Balbay, Mehmet Haberal, Enis Berberoğlu ve Ömer Faruk Gergerlioğlu hakkındaki ihlal kararlarına da atıf yapılan münasebette, şunlar kaydedildi:
“Başvurucunun, 14 Mayıs 2023 tarihinde yapılan genel seçimlerde milletvekili seçilmesi nedeniyle -seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkını koruyan temel garantilere sahip, makullüğü ve öngörülebilirliği sağlayan anayasal yahut yasal bir düzenleme yapılmadığı müddetçe- yasama dokunulmazlığından yararlanmaya başladığı açıktır. Bu durumda müracaatçının tahliye talebine karşın tutulmaya devam ettirilmesinin Anayasa’nın 83. unsuruyla bağdaşmadığının kabulü gerekir.”
“YENİDEN YARGILAMA KARARININ GEREĞİ YERİNE GETİRİLMELİ”
Anayasa Mahkemesi tarafından ihlal kararına bağlı olarak yine yargılama kararı verildiğinde, mahkemenin tekrar yargılama sebebinin varlığını kabul konusunda rastgele bir takdir yetkisi bulunmadığına işaret edilen münasebette, şu tespitlere yer verildi:
“Dolayısıyla bu türlü bir karar kendisine ulaşan mahkemenin yasal yükümlülüğü, Anayasa Mahkemesinin ihlal kararı nedeniyle yine yargılama kararı vererek devam eden ihlalin sonuçlarını gidermek üzere gereken süreçleri yerine getirmektir. Derece mahkemesi, Anayasa Mahkemesi kararı kendisine ulaşır ulaşmaz -ilgili yöntem kanunlarında düzenlenen yargılamanın yenilenmesi kurumundan farklı olarak- taraflarca müracaat yapılmasını beklemeksizin yine yargılama yapmak yükümlülüğündedir.”
Anayasa Mahkemesinin oy çokluğuyla aldığı karara, üyeler Muammer Topal, Yıldız Seferinoğlu, Basri Bağcı, İrfan Fidan ve Saygıdeğer İnce karşı oy kullandı.
Üyelerin karşı oy yazısında, çoğunluk görüşüne, Anayasa Mahkemesi Ömer Faruk Gergerlioğlu kararına eklenen farklı münasebet ve Leyla İnanç kararının ekinde yer alan karşı oy içeriğinde lisana getirilen görüşler çerçevesinde iştirak edilmediği belirtildi.
