Azerbaycan Devlet Hudut Hizmetleri’nden yapılan açıklamada, Vardanyan’ın Azerbaycan’dan Ermenistan’a geçmek isterken hudut muhafızları tarafından gözaltına alındığı bildirildi.
Açıklamada, Vardanyan’ın Bakü’ye getirilerek ilgili devlet kurumuna teslim edildiği kaydedildi.
Rusya’da yaşayan ve Rus vatandaşı olan Ruben Vardanyan, Eylül 2022’de Rus vatandaşlığından çıkma müracaatında bulunarak Karabağ’a gelmiş ve kelamda Ermeni idaresinde “devlet bakanı” olarak misyon almıştı.
RUSYA TARAFINDAN VATANDAŞLIKTAN ÇIKARILDI
Rusya tarafından vatandaşlıktan çıkarılan Vardanyan, bir müddet sonra Karabağ’daki kelamda idare tarafından misyondan alınmıştı.
Kara para aklama, yasa dışı silah ve uyuşturucu ticareti üzere cürüm geçmişine sahip olduğu belirtilen Vardanyan, toplumsal paylaşım sitelerindeki hesaplarından Azerbaycan aleyhine kışkırtıcı açıklamalarda bulunuyordu.
Diğer taraftan Vardanyan’ın Ermenistan’a kaçmaya çalışırken tutuklandığı belirtildi.
Milyarder bir bankacı olan Ruben Vardanyan, Kasım 2022 ile Şubat 2023 ortasında Karabağ’ın kelamda hükümetine başkanlık etti.
Eşi Veronika Zonabend, Telegram kanalında yaptığı açıklamada, Azerbaycan’ın geçen hafta bölgenin denetimini geri almasının akabinde, Vardanyan’ın Ermenilerin toplu göçünün bir modülü olarak kaçmaya çalışırken tutuklandığını söyledi.
DAĞLIK KARABAĞ SORUNU NASIL VE NE VAKİT BAŞLADI?
Azerbaycan-Ermenistan çatışmasının kökeni 20. yüzyılın başlarına dayanıyor. Sovyetler Birliği devrinde, Josef Stalin Azerbaycan sonları içinde bulunan Dağlık Karabağ’da bir Ermeni özerk bölgesi oluşturma kararı verdi. Bunun için farklı bölgelerden çok sayıda Ermeni’yi buraya yerleştirdi. Rusların bu siyaseti kanlı meyvelerini 90’lı yılların sonunda vermeye başladı.
Sovyetler Birliği zayıflamaya başlayınca, Ermeniler Karabağ’ın Sovyet Azerbaycan’dan Sovyet Ermenistan’a devredilmesine ait taleplerini dillendirdiler. İki toplum ortasındaki uyuşmazlık çatışmaya, 1990’lı yılların başlarında da geniş çaplı savaşa dönüştü.
Rusların takviyesini de alan Ermeniler, 1991’de Hankendi’ni, 1992’de Şuşa ve Hocalı’yı işgal etti. Daha sonra Laçın, Hocavend, Kelbecer ve Ağdere’yi de ele geçiren Ermeniler, 1993’te Ağdam’a girdi. Ağdam’ı, Cebrayıl, Fuzuli, Gubadlı ve Zengilan vilayetlerinin işgali izledi. Ermeniler bu süreçte Azerbaycan Türklerine karşı katliamlar yaptı. Azerbaycan topraklarının yüzde 20’si işgal edildi, 1 milyona yakın Azerbaycanlı da yaşadıkları bölgeleri terk etmek zorunda kaldı.
BİŞKEK PROTOKOLÜ NEDİR?
Ermeni katliamlarının artması üzerine taraflar 4-5 Mayıs 1994’te Bişkek’te, Bağımsız Devletler Topluluğu Parlamentolar Ortası Meclisi, Kırgızistan Cumhuriyeti’nin Parlamentosu, Rusya’nın Federal Meclisi ve Dışişleri Bakanlığının inisiyatifiyle gerçekleştirilen görüşme sonrasında Bişkek Protokolü diye bilinen ateşkes mutabakatını imzaladı.
Parlamento temsilcileri seviyesinde imzalanan protokolle, 12 Mayıs 1994 prestijiyle tarafların ateşkes ilan etmesi ve karşılıklı akın düzenlememesi, “alıkonulmuş bölgeler”den kuvvetlerin çekilmesini ve altyapının yine hizmete sunulmasını, mültecilerin dönmesini sağlayacak mekanizmayı öngören inançlı, hukukî imkanlarla donatılmış bağlayıcı bir muahedenin imzalanmasının sağlanması istikametinde mutabakata varıldı.
Belgenin Bakü’ye getirilen kopyası, 8 Mayıs’ta periyodun meclis liderince birtakım değişiklikler yapıldıktan sonra imzalandı. Azerbaycan tarafının ısrarı üzerine, metinde geçen “alıkonulmuş” sözü “işgal edilmiş” sözüyle değiştirildi.
Protokole nazaran, ileride kapsamlı bir muahede yapılması öngörülüyordu lakin protokolde bahsi geçen barış mutabakatı, ortadan yıllar geçmesine karşın tarafların anlaşamaması nedeniyle yapılamadı.
Protokolle geniş çaplı taarruz ve operasyonlara son verilse de günümüze kadar geçen 26 yılda ateşkes kağıt üzerinde kaldı ve çatışmalarda her iki taraf da kesin sayı verilmeyen ama sayıları binlerle tabir edilen askerini kaybetti.
ULUSLARARASI ÖRGÜTLER NEDEN TAHLİL BULAMADI?
Dağlık Karabağ sıkıntısına barışçıl tahlil bulunmasını teşvik maksadıyla 24 Mart 1992’de Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Kümesini oluşturdu. Kümenin eş başkanlıklarını Rusya, Fransa ve ABD üstlendi. Sorunu çözmek için oluşturulan AGİT Minsk Kümesi, bugüne kadar sonuç alamadı.
Belli aralıklarla her iki ülkeyi ziyaret eden ve yetkililerle görüşen Minsk Kümesinin eş liderleri, her kezinde taraflara ateşkes ihlali yapmama ihtarında bulunmakla yetindi.
TÜRKİYE’NİN TAVRI NEDİR?
Türkiye, Kafkasya’yı ve yakın coğrafyayı derinden etkileyen krizin patlak verdiği birinci günden itibaren, milletlerarası hukuk kuralları ve ilgili Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu (BMGK) kararları gereği Azerbaycan’ın tavrına dayanak verdi.
Başta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere Türk yetkililer, katıldıkları milletlerarası toplantılarda Ermenistan’a işgale son vermesi istikametinde davetler yaptı. Ankara idaresi, Azerbaycan topraklarının işgali sona ermedikçe Ermenistan ile diplomatik bağlantı kurulmayacağını sık sık lisana getirdi. Türkiye, her platformda, Dağlık Karabağ sıkıntısının tahlilinde Azerbaycan’ın kabulünün kendisinin de kabulü olduğunu tabir etti.
TARAFLARIN TAHLİL TEKLİFLERİ NELERDİR?
Ermenistan’ın yaklaşık 30 yıldır sürdürdüğü işgali ve Azerbaycan topraklarında kurduğu kelamda cumhuriyeti hiçbir ülke ve milletlerarası kuruluş tanımadı.
Bu süreçte, BMGK, Ermenistan’ın işgal altındaki bölgeleri derhal boşaltmasını içeren dört karar kabul etti lakin Erivan idaresi bu kararlara uymadı.
Azerbaycan tarafı, tahlil sürecinin başlaması için Ermeni askerlerinin işgal ettikleri bölgelerden çekilme koşulunu öne sürüyor.
Bakü idaresi, Dağlık Karabağ’a yüksek statülü özerklik vadederken, Ermenistan bu bölgenin Azerbaycan’dan ayrılarak bağımsız olmasını istiyor.
