Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, TBMM Genel Şurasında, Bakanlığının 2024 yılı bütçesi üzerinde yaptığı konuşmada, milletlerarası sistemin uzun müddettir belirsizlik ve istikrarsızlık içerisinde savrulduğunu, büyük güçler ortasında artan jeopolitik ve jeo-ekonomik rekabetin bu meçhullüğü ve istikrarsızlığı daha da derinleştirdiğini kaydetti.
Ukrayna Savaşı’nın, konvansiyonel savaşı Avrupa kıtasına tekrar taşıdığına işaret eden Fidan, savaş devam ederken İsrail’in Gazze’ye hücumlarının başladığını, bu yeni gelişmenin Türkiye’nin de içinde bulunduğu bölgeyi ve global sistemi derinden sarstığını söyledi.
Suriye, Irak, Libya, Kafkaslar ve Balkanlar’daki gerginlikler ile Afrika Kıtası’ndaki darbe ve öbür siyasi krizlere dikkati çeken Fidan, bu gelişmelerin de bölgedeki tabloyu daha da karmaşık hale getirdiğini belirtti.
Fidan, “Türkiye eksenli bağımsız dış siyaset, ülkemizi milletlerarası gündemi belirleyen, kritik coğrafyalarda etki yaratan bir aktöre dönüştürmüştür.” dedi.
Stratejik amaçları dört ana alanda sınıflandırdıklarını aktaran Fidan, “Bu amaçlarımız; bölgesel barışı ve güvenliği güçlendirmek, yeni ittifaklar ve paydaşlık sistemleriyle dış ilgilerimizin kurumsal tabanını genişletmek, bölgemizde ekonomik kalkınmayı ve refahı geliştirmek, global sistemin dönüşümüne etki etmek…” diye konuştu.
Fidan, dış bağları güvenlik, istihbarat, teknoloji, iktisat, ticaret, güç, ulaştırma ve kültür dahil, bütüncül formda yürüttüklerini bildirdi.
TÜRKİYE’NİN FİLİSTİN SIKINTISINA YAKLAŞIMI
İsrail’in Gazze’ye yönelik hücumlarına da dikkati çeken Fidan, “Gazze’de işlenen savaş kabahatleri vicdan sahibi herkesin yüreğini dağlamaktadır. Biz öteden beri Filistin halkının sesi olmayı şiar edindik. Bugün de Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde tüm imkanlarımızı seferber ederek bu vahşetin durdurulması için çalışmaktayız. İsrail-Filistin ihtilafı ve Gazze’deki zulüm tüm bölgeyi ve global istikrarları derinden etkilemektedir. Gazze’de yüzde 70’i çocuk ve bayanlardan oluşan 20 binden fazla temiz sivil taammüden öldürüldü.” diye konuştu.
Fidan, Gazze’de hastaneler, okullar, mabetler ve altyapıların yerle bir edildiğini, 2.5 milyon beşere durmadan bomba atıldığını söyledi.
Bazı Batılı ülkelerin İsrail’in katliam yapmasını ve savaş hatası işlemesini alenen desteklemelerini tıpkı derecede vahim bulduklarını vurgulayan Fidan, “Esasen Filistin sıkıntısının tahlile kavuşturulmasının önündeki en büyük mani, ABD’nin halihazırda İsrail’e verdiği kayıtsız koşulsuz takviyedir. Maalesef, Amerika’nın ve birtakım Batılı ülkelerin siyasi sistemleri, İsrail’in hukuk dışı tasarruflarının tümüne kör ve sağır kalma aslına nazaran dizayn edilmiş durumdadır. Batı’nın bu yaklaşımı, ahlaki pusulanın sapmasına yol açmış, milletlerarası sistemi ayakta tutan tüzel prensipleri ve bedelleri zedelemiştir.” değerlendirmesinde bulundu.
Fidan, Türkiye’nin bu koşullar altında ahlaki kıymetlere bağlı, rasyonel ve tesirli dış siyaset izlemesinin her zamankinden daha değerli hale geldiğini aktardı.
Hakan Fidan, “Gazze’deki zulüm karşısında sesimizi yükseltmemizin nedeni de budur. Her ne değerine olursa olsun, doğruya ‘doğru’, yanlışa ‘yanlış’ demekten asla çekinmeyeceğiz. Filistinli kardeşlerimizin ebediyen yanlarında olduk, önümüzdeki süreçte de yanlarında olmaya devam edeceğiz.” dedi.
Fidan, Gazze’deki atakların birinci gününden itibaren ağır bir diplomasi trafiği yürüttüklerini, bölgesel ve global düzenekleri harekete geçirdiklerini, bu çerçevede İslam İşbirliği Teşkilatı ve Arap Ligi Harikulâde Ortak Tepesi sonucunda kurulan Temas Grubu’ndaki meslektaşlarıyla birlikte memleketler arası teşebbüslerde bulunmayı sürdürdüklerini kaydetti.
İslam ülkelerinin geçmişten farklı olarak aldıkları kararların takipçisi olacak ortak bir platformun birinci sefer ihdas edilmiş olduğuna işaret eden Fidan, “Temas Kümesi, İslam ülkelerinin ortak tutum sergileyerek birlikte diplomatik teşebbüs yapmalarına imkan sağlamıştır. Bu sayede kınamanın ötesine geçilmiş, Filistin sorununda toplumlarımızın hissiyatı ve beklentisi direkt muhataplara aktarılmış, Batı dahil, önde gelen aktörler üzerinde baskı oluşturulmuş, memleketler arası toplum tutum almaya zorlanmıştır.” tabirlerini kullandı.
Fidan, İsrail işgali son bulmadan sorun çözülemeyeceğini, hâkim ve bağımsız Filistin devletinin bir an evvel kurulması gerektiğini, bölge ülkelerinin de tahlilin ortağı olmasının artık stratejik bir zaruret haline geldiğine dikkati çekti.
Türkiye olarak gündeme taşıdıkları garantörlük düzeneğinin tam da bunu hedeflediğini vurgulayan Fidan, “Türkiye olarak bugüne kadar 2 bin 500 ton insani yardım ulaştırdık. Ayrıyeten El Ariş limanına Kuveyt ile birlikte 1107 ton yardım ilettik. 283 kanser hastası ve yaralıları ülkemize getirdik. Gazze’de sahra hastanesi kurma çalışmalarımız da sürüyor. Bugüne kadar toplam 1149 kişinin Gazze’den tahliyesini gerçekleştirdik. Geride kalan vatandaşlarımızın ve aile bireylerinin tahliye süreçleri de sürüyor.” biçiminde konuştu.
SURİYE SİYASETİ NASIL OLACAK?
Türkiye’nin Suriye’ye yönelik siyasetlerin ana ögelerini anlatan Fidan, “Suriye’nin toprak bütünlüğü ve siyasi birliğine bağlılığımız tamdır. PKK/YPG başta olmak üzere terör örgütleriyle uğraşımız sürecektir. Suriye’den ülkemize göç akışını önlemeye ve ülkemizdeki Suriyelilerin istekli geri dönüşünü sağlamaya ehemmiyet veriyoruz. Suriye’de iç barışın sağlanması için BM Güvenlik Kurulu kararı dahil siyasi süreçleri destekliyoruz. Bu gayeler doğrultusunda hem alanda hem masada eforlarımızı sürdürmekteyiz. Suriye’nin kuzeyinde bir terör devleti teşkil edilmesini engellemeye yönelik gayretimizi yürütmekteyiz. DEAŞ’la uğraş kisvesi altında PKK/YPG/SDG terör örgütünü desteklemenin stratejik bir yanılgı olduğunu başta ABD olmak üzere tüm muhataplarımıza vurgulamaya devam edeceğiz.” değerlendirmesinde bulundu.
Fidan PKK terör örgütü ve uzantılarına yönelik çabanın Irak’ta da sürat kesmeden sürdüğünü, gerekli gördükleri güvenlik tedbirlerini uygulamakta tereddüt etmediklerini söyledi.
Bakan Fidan, Libya’da ülkenin birlik ve bütünlüğünü korumak, ülkenin tekrar çatışmalara sürüklenmesini önlemenin temel öncelikleri olduğunu belirterek, “Libya’nın doğu, batı ve güneyindeki tüm kesitlerle diyaloğumuzu geliştirmeyi sürdüreceğiz. Bingazi Başkonsolosluğumuzu yakın vakitte tekrar faaliyete geçireceğiz.” dedi.
Türkiye’nin Avrupa-Atlantik coğrafyasındaki ittifak ve ikili bağlantılarının son 70 yıldır Türk dış siyasetinin kıymetli başlıklarından birisi olduğunu anımsatan Fidan, TSK’nın NATO’nun faaliyetlerine katılmaya devam ettiğini, İsveç’in NATO’ya İştirak Protokolü ile ilgili süreçte ise son kararın Aziz Meclis tarafından verileceğini kaydetti.
NATO’nun siyasetlerine değinen Fidan, “Bazı NATO ülkelerinin son yıllarda uyguladığı siyasetlere baktığımızda Suriye’de PKK/YPG’ye verilen takviye ve Türkiye’ye savunma endüstrinde uygulanan yaptırımlar bir çelişki oluşturmaktadır. Bu çelişkiyi her platformda lisana getirmekle kalmayıp, bunun jeo-stratejik risklerini ve NATO ülkelerinin güvenliğini zedelediğini de izah etmekteyiz.” dedi.
Fidan, AB ile bütünleşme sürecini ilerletme konusunda kararlı olduklarını fakat bunun için AB’nin de gerekli iradeyi sergilemesi gerektiğini vurguladı.
Fidan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“AB’nin birtakım üyelerinin dar çıkar hesaplarından kaynaklanan stratejik vizyon ve sağduyu eksikliğinden kurtulması elzemdir. AB, öbür aday ülkeler için attığı teşvik edici adımları Türkiye için maalesef atmıyor. Birlik, ülkemizin üyelik sürecini canlandıracak somut adımlar atarsa, bunun her iki taraf için de yeni fırsatlar doğuracağına inanıyorum. Lakin AB’nin Türkiye’yi ortak değil rakip olarak görmesi ve kimi NATO müttefiklerimizin güvenlik hassasiyetlerimizi dikkate almaması, ülkemizi daha fazla kabiliyet ve alternatif stratejiler geliştirmeye yöneltmektedir. Bu, bizim için bir tercih değil, devletimizin ve milletimizin bekası için mecburilik haline gelmiştir.”
Türkiye’nin Mısır ile münasebetlerine de değinen Fidan, bölgede istikrar ve refah ortamını güçlendirme maksadı doğrultusunda, Mısır ve Körfez ülkeleriyle alakaları geliştirmeye ve derinleştirmeye bilhassa uğraş ettiklerini belirtti.
TÜRKİYE AZERBAYCAN İLİŞKİLERİ
Azerbaycan ile Ermenistan ortasında İkinci Karabağ Savaşı’ndan sonra beliren tarihi barış fırsatının daha da güçlendiğine işaret eden Fidan, “Kardeş Azerbaycan’la müttefiklik düzeyine yükselttiğimiz ilgilerimizi, her alanda geliştirmekteyiz. İşgalden kurtarılan toprakların yine imarına ve ihyasına takviye vermekteyiz. Ermenistan’la başlattığımız olağanlaşma sürecini, Azerbaycan’la yakın eşgüdüm içerisinde bölgesel gelişmeleri de dikkate alarak yürütmeye devam edeceğiz.” dedi.
Fidan, birtakım üçüncü ülkelerin 1915 olaylarıyla ilgili temelsiz argümanları ısıtarak tekrar gündeme getirmesinin, olağanlaşma sürecini baltalayacağı ikazında bulunarak, bu ülkelerin Ermenistan’a uygunluk yapmadığını kaydetti.
İran’la bağlantılara değinen Fidan, “Güney Kafkasya’da Azerbaycan’la birlikte öncülüğünü yaptığımız 3+3 Bölgesel İşbirliği Platformu, birinci defa Dışişleri Bakanları seviyesinde Tahran’da toplanmıştır. Bir sonraki toplantıyı ise 2024 yılı içinde ülkemizde düzenleyeceğiz. İran Cumhurbaşkanı Sayın Reisi, Yüksek Seviyeli İşbirliği Kurulu 8. Toplantısı vesilesiyle yakın vakitte ülkemizi ziyaret edecektir.” dedi.
Fidan, Türkiye’nin dış siyasetinde özel bir yere sahip olan Afrika’daki yükünün giderek pekiştiğini, kıtayla güvenlikten sıhhate her alanda devam eden işbirliğinin eşit paydaşlık ve karşılıklı yarar temelinde sürdüğünü aktardı.
Çin Halk Cumhuriyeti’yle ekonomik bağlantıları derinleştirdiklerini, siyasi diyaloğu arttırdıklarını belirten Fidan, bunu yaparken birebir vakitte Uygur Türklerinin temel hak ve özgürlüklerinin korunmasına ait hassasiyetlerini de her platformda vurguladıklarını hatırlattı.
Fidan, global sistemin dönüşümüne etki etme stratejisi çerçevesinde tüm dünyadaki gelişmeleri bütüncül bakış açısıyla takip ettiklerini söyledi.
Türkiye’nin 261 dış temsilciliği ile dünyada en geniş dış temsil ağına sahip birinci 5 ülke ortasında yer aldığını anımsatan Fidan, bu sayede yurt dışında yaşayan vatandaşların çıkarlarını koruduklarını ve en üst standartlarda konsolosluk hizmetleri verdiklerini kaydetti.
Fidan, dış temsilciliklerde, vatandaşlara 70’i aşkın çeşitte konsolosluk hizmeti sunduklarını, 2023 yılı başından bu yana gerçekleştirdikleri konsolosluk süreci sayısının 3 milyona ulaştığını kaydetti.
