ABD’de demiryolu inşaatında çalışan 25 yaşındaki personel Phineas Gage, başına saplanan ve beyni ile kafatasını kısmen parçalayarak başının öbür tarafından çıkan bir demir çubukla yaralandı.
Beyninin sol frontal lobunu kaybetmesine karşın emekçi şaşırtan bir biçimde 12 yıl daha hayatta kalmayı başardı. Çalışanın beyninde gözlemlenen düzgünleşme süreci, uzmanların beyin yapısına karşı sahip olduğu anlayışı büsbütün değiştirdi. Araştırmacılar, yaralanmanın detaylarını tekrar oluşturdu.
İşçinin yüz modeli, 3 boyutlu dizayncı ve isimli tıp uzmanı Cicero Moraes tarafından Gage’in kafatasının taramalarına dayanarak üretildi.
91 SANTİMETRELİK ÇUBUK BAŞINA SAPLANDI
Gage, 13 Eylül 1848’de demiryolu sınırı inşaatı sırasında kayaları patlatmaya hazırlanırken kaza geçirdi.
Ustabaşı barutu paketlemek için kullandığı demir çubuğu düşürdü. Demir çubuk bir kayaya çarparak patlayıcıyı ateşleyen bir kıvılcıma neden oldu.
Bu çubuğun bir zıpkın üzere ateşlenmesine, Gage’in sol yanağından kafatasına girip başının üstünden çıkmasına neden oldu.
91 cm’den uzun ve 3,18 santimetreden kalın olan çubuk direkt başının içinden geçerek gerisine düştü.
Raporlara nazaran, emekçi bir öküz otomobiliyle oteline geri götürüldü ve yardım almadan odasına giden merdivenlerden çıktı.
Doktorlar kafatasından parçalanmış 28 gram beyin çıkardılar. Personel başının bandajlanmasının akabinde bir ay içinde ayağa kalktı.
KAZADAN SONRA KİŞİLİĞİ BÜSBÜTÜN DEĞİŞTİ
Gage’in gösterdiği harika güzelleşmeye karşın arkadaşları ve meslektaşları kişiliğinin değiştiğini söyledi.
Kazadan evvel çok sevilen, “en verimli ve yetenekli ustabaşı” olarak bilinen emekçi daha az zeki, etrafta olması daha az güzel ve bir nevi geveze biri haline geldi.
İşçi birdenbire meslektaşlarına saygısızlaştı, tenkit kabul edemeyen birine dönüştü. İş arkadaşları tarafından “son derece saygısız” olarak tanımlanan Gage, yaralanmadan sonra işine devam edemedi.
Bunun yerine sirklerin ilgi odağı haline geldi, ABD’ye dönmeden evvel Şili’ye taşındı ve on yıldan fazla bir müddet sonra beyin hasarıyla temaslı olduğu düşünülen epileptik nöbet nedeniyle öldü.
TIP TARİHİNDE İLK
Kazanın akabinde Gage üzerinde yapılan bir asırlık araştırma, beyin hasarının nasıl kişilik değişikliğine neden olabileceğine odaklandı.
Herkesin beyninde, konuşmayı yetisini yöneten baskın bir ön lob bulunuyor. Birden fazla beşerde bu lob, Gage’in kazasında hasar gören sol ön lobdur.
Vaka tıp tarihinde beyindeki hasarın kişiliği ve hisleri değiştirebileceğini gösteren bilimsel ispatların birinci örneklerinden biri olarak kabul ediliyor.
