Çapraz sorgu, genel olarak; tüzel gerçeğin, şahit sözlerindeki güvenirlik ve çelişkilerin ortaya çıkartılabilmesi için karşı tarafın şahidinin sorgulanması sürecidir. Sorgulama sürecinin şahidi çağıran taraf tarafından yapılmasına direkt sorgu, daha sonra şahidin kendisini çağıran tarafın değil karşı tarafın sorgulamasına da çapraz sorgu denmektedir.
Özellikle karşı tarafın şahidi, davaya ziyan verecek çok değerli bir mevzuda direkt sorgulama sırasında düzgün bir halde tanıklık yapmışsa, bunun tuzak olma ihtimali yüksektir; zira karşı tarafın avukatı bir durumun direkt sorgu esnasında ortaya çıkarılmasını özellikle istemeyip bunların çapraz sorgu sırasında ortaya çıkmasını ve böylelikle daha dikkat cazip olmasını planlamış olabilir.
ÇAPRAZ SORGUDA AMAÇ
Çapraz sorgudaki emel karşı tarafın şahidinin öyküsündeki zayıf noktalarını ortaya çıkararak güvenilirliğini azaltmaktır. Yönlendirici sorulardan olşan çapraz sorguda ise, şahidi yönlendiren, yanıtı içinde zımnî, kapalı uçlu sorular, saldırgan bir şekilde sorulur.
Taraf muhakemesi sistemindeki “çapraz sorgu” yordamı şahidin gerçeği söyleyip söylemediğini denetler. Şahidin anlattıklarını sınayan yönlendirici sorulardan oluşan çapraz sorgunun gerçekleştirilebilmesi için, öncelikle “anlattırıcı sorulardan oluşan bir direkt sorgu”nun yapılması gerekir.
Soru soran bireylerin temel kimi bilgilerle donatılmış olması, hem direkt ve hem de çapraz sorgunun eksiksiz yapılarak maddi gerçeğe
ulaşmayı sağlar. Sorgunun birincil maksadı bilgi elde etmek ve maddi gerçeği ortaya çıkarmaktır. Sorgucunun başarısı ise onun direkt ve çapraz sorgulamayı gerektiği yer ve durumda uygun biçimde kullanabilme maharetine bağlıdır.
SORGU VE ÇARPAZ SORGU FARKI
Çapraz sorgu ile sorgu ortasında değerli farklar vardır. Sorgu yalnızca kuşkulu yahut sanığa yapılabilirken, çapraz sorgu öteki süjelere de yapılabilir ve susma hakkını kullanan bir kuşkulu yahut sanığa çapraz sorgu yapılamaz.
