Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “İslam İşbirliği Teşkilatı ve Arap Ligi Fevkalâde Ortak Zirvesi”ne katılmak üzere gittiği Suudi Arabistan dönüşü uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Uçakta bulunan NTV Sunucusu Burcu Kaya, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarını aktardı.
SORU: Efendim, benim birinci sorum, bu toplantıdan çıkan sonuç bildirisi ile ilgili olacak. Biz bu vakte kadar İslam İşbirliği Teşkilatı’nın sonuç bildirilerini okuyorduk, görüyorduk. Oralarda yalnızca kınamakla yetiniliyor, bunun dışında yapan, yol gösterici, icraat üretici bir yaklaşım görmüyorduk. Birinci defa, bu toplantıdan çıkan sonuç bildirisi çok etkileyiciydi. Ben çok beğendim. Yani okuduğum her cümle çok değerliydi, ortaya konulan teklifler de kıymetli. Mesela, “Filistinlilerin yerlerinden edilmesi yahut sürgüne gönderilmesi kırmızı çizgimizdir, bunu savaş cürmü sayarız.” diyor. Tüm ülkeleri, İsrail’e yaptıkları silah ve mühimmat ihracatını durdurmaya çağırıyor. Ayrıyeten memleketler arası alanda neler yapılabileceğini tek tek anlatan bir bildiri. Türkiye’nin, bu bildirinin ortaya çıkmasındaki hali, tavrı ne oldu, nasıl oldu? Başka ülkeler, bu bildirideki bütün hususlara rahatlıkla ikna oldular mı? Yoksa bir ikna süreci yaşandı mı? Nasıl bir süreç, bu bildirinin ortaya çıkmasını sağladı?
Öncelikle bizler Riyad’a, Filistin’de yaşanan katliama karşı ortak ses verip, ortak tahliller üretmek için geldik. Bir gün evvel de Dışişleri Bakanım Hakan Fidan buradaydı ve İslam İşbirliği Teşkilatı ve Arap Birliği’nin Dışişleri Bakanları ile orada bir toplantı yaptılar. Bu toplantılarda, sonuç bildirgesinin bütün çerçevesini çizdiler. Evet, İslam İşbirliği Teşkilatı’nın geleneğinde genelde kınamak vardır. Devletler, çeşitli nedenlerle çok fazla aksiyona girmezler. Lakin geçen Fevkalâde İcra Komitesi Toplantısı’ndan itibaren bizim başımız ne yapılması gerektiği konusunda netti ve son gelişmelerin ayrıntılı bir biçimde sonuç bildirgesine eklenmesini talep ettik ve kabul ettirdik. Ülkelerin sonuç bildirgesi için hazırlıkları vardı. Yaptığımız toplantılarda herkes bu metinlerini tekrar gözden geçirdi. Çabucak çabucak icra ile ilgili bütün teklifler bizden geldi. Böylece tepeye gitmeden evvel planladığımız mevzuların hepsinin son metne konulması sağlandı. Hakikaten çok fazla hareket noktası içeren, bugüne kadar hiç söylenmemiş, yerleşimcileri terörist olarak tanımlayan, hatta jeostrateji üreten bir metin var burada. Birinci kez İsrail’in nükleer silahlarından hareketle bölgede “Nükleer Silahlardan Arındırılma Konferansı”nı teklif ediyoruz. Yani olayın hem taktik kısmı var hem stratejik kısmı var. İkisi yeterli bağlandı birbirine. Bilhassa yardım nasıl götürülecek konusunda daha da ileriye gidildi, “ablukayı kırma” diye bir tabir konuldu mesela. Diplomatik tanımlamanın önüne çok giderek aksiyona yönelik bir tanımlanma getirildi. Üye ülkeler birinci evvel bize, “Ya bunların bir kısmı yapılmazsa niçin yazıyoruz biz.” dediler. Biz de daima şunu söyledik, “Ortaya telaffuzun çıkması lazım ki gerisinden hareket gelsin. Bir şey yapmak isteyen bir ülke olursa, bu metnin referans noktası olması lazım. Daha da değerlisi, Batı şunu görsün, Filistin’den ötürü onlarla bizim aramızdaki uzaklık giderek açılıyor ve bu da onun göstergesi. Bu argümanlar üzerine bu ağır hususları kabul ettiler. Daima söylerim, İranlıların bir atasözü vardır “Oturdular, konuştular, dağıldılar.” diye. Artık bu bildiri, yani oturulup, konuşulup, dağılınan bir tabanda oluşan bir bir bildiri olmadı. Tam bilakis, aksiyona geçirilmesi gereken başlıklar var. Hele hele o işgalci yerleşimcilerle ilgili, onları terörist olarak ilan etmek ki, o çok çok değerli. Bir de olağan o ablukayı kırma, yarma hareketi burada büyük bir değer arz ediyor. Nükleer silahlardan arındırma sorunu de çok çok kıymetli ve bu orada gerek İsrail gerekse İsrail’in ardında olanları da bir yerde deşifre ediyor. Mesela, Macron şu anda değişik açıklamalar yapmaya başladı. Lakin sen baştan çabucak gittin, ziyaret ettin ve her türlü takviyesi verecek havasında gözüktün. Ancak bu sefer buralardaki ölümlerin, katliamın boyutunun çok çok ileri olduğunu söylemek suretiyle, ona karşı o da bir aksiyon siyaseti geliştirmenin havasına girdi. Artık burada bilhassa gerek İslam İşbirliği Teşkilatı ile Arap Ligi’nin bir ortaya gelerek bu adımı atmış olması büyük ehemmiyet arz ediyor zira iki teşkilatın tarihinde birinci defa bu türlü bir toplantı gerçekleşti.
SORU: Sayın Cumhurbaşkanım, Özbekistan dönüşü tekrar çok değerli bildiriler verdiniz. Hatta Riyad doruğundan sonra, “Arkadaşlarımla tekrar telefon diplomasisini sürdüreceğiz ve Birleşmiş Milletlerde hakkı ve adaleti savunanların sayısını daha da arttırmaya yönelik birçok çalışma başlatacağız.” açıklamasında bulundunuz. Tepe bitti. Biraz evvel biraz değindiniz lakin, bundan sonra barışı sağlamaya yönelik Türkiye’nin yol haritası ne olacak? Bunu merak ediyoruz.
Şu anda Birleşmiş Milletlerde yapılan oylamada Filistin’in yanında duran 121 ülke bizim için değerli. Burada 40 ülkenin malum çekimser oyu, 14 de karşı oy var. Karşı olanların başını da Amerika Birleşik Devletleri çekiyor. Ancak biz “bu 121 ülkeye sanki 40 çekimser ülkeden ne kadar daha ek edebiliriz?” sorununa odaklandık. Onlarla bir telefon diplomasisi yahut da görüşme kelam konusu olabilir. Örneğin, artık biz bu akşam Endonezya’yla görüştük lakin Endonezya’yla ilgili aslında kahır yok. Örneğin çekimser ülkeler ortasında Macaristan bulunuyor. Onlarla görüşsek, olumsuz davranmasına karşın, sanki yanımıza çekebilir miyiz? Ayrıyeten çekimser olanlardan yanımıza çekebilecek olduklarımız var mı, yok mu? Bunun arayışı içindeyiz, şöyle bir gözden geçirelim istiyorum. Bu telefon diplomasisine de Riyad doruğundan sonra başlayalım istiyorum. Ağır bir formda inşallah buna da başlayacağız. Ayrıyeten ayın 28’inde de İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi bize geliyor. Yani bunları sağlayabilirsek, bunlar da natürel çok daha farklı bir ses inşallah çıkaracaktır. Türk Devletleri’nde esasen fire yok, orada zahmet olmadı. Rusya-Ukrayna sıkıntısında Ukrayna’nın yanında duran bugün çekimser olanlarla konuşup “Bak siz orada Ukrayna’nın yanında yer aldınız, artık Filistin’de de binlerce insan öldürülüyor, burada da siz sessiz kalamazsınız. Biz ne Ukrayna ne Rusya’da ayrım yapmadık ve tahıl naklini tüm Afrika’ya, Avrupa’ya biz sağladık. Artık sesinizi çıkarın” deme imkanımız olacağını düşünüyorum. Ve doğal bu adımları attığımızda Afrika ülkelerinden önemli bir fire vereceğimizi zannetmiyorum. Zira Afrika ülkelerinin bize bakışı çok daha yeterli. Kaldı ki Mısır’la münasebetleri çok âlâ. Burada inanıyorum ki Katar’ın devreye girmesi de Afrika ülkelerinin bu sürece dayanak vermesini önemli manada sağlayacaktır.
15 Kasım’da, eşimin, önder eşleri ile toplantısı var. Kaç önder eşi gelecek bilemiyorum. Şu anda görüşmeler devam ediyor. Bundan sonra 17 Kasım’da bizim bir Almanya ziyaretimiz var. Bu Almanya ziyaretimizde de doğal Batı’ya yönelik birtakım bildirilerimiz olacak. Yahut da Batı’nın en güçlü ülkesi Avrupa’nın Almanya olması hasebiyle de natürel oradan Avrupa’ya bir ses olur. Ancak 21 Kasım’da da inşallah bizim bir Cezayir ziyaretimiz olacak. Cezayir ziyaretini çok önemsiyorum. Zira bu ülkeler ortasında hakikaten Cezayir, duruşunu her vakit net ortaya koyabilen bir ülke. Afrika’da etki alanı geniş bir ülke. Onun için Sayın Tebbun’la da bu görüşmeyi çok çok önemsiyorum. İnşallah bu takvimi de başarılı bir halde sürdüreceğiz.
SORU: Sizin de bahsettiğiniz üzere bir Almanya ziyaretiniz var. Bu ziyaretin öncesinde Avrupa Birliği Kurulu 2023 raporunu açıkladı. Bu raporda bilhassa Hamas’la ilgili bir kısım vardı. Zira Avrupa Birliği, yaşanan bu süreçte Hamas’la ilgili, Türkiye’nin açıklamalarından çok önemli derecede rahatsızlık duyduğunu lisana getiriyor. Avrupa Birliği Hamas konusunu, Türkiye-Avrupa Birliği münasebetleri denkleminin içerisine sokmaya mı çalışıyor? Son komite raporuna bunun yansımasını nasıl değerlendirirsiniz? Ayrıyeten 7 Ekim öncesi ve 7 Ekim sonrası yapılanlara hiç değinmiyorlar. Yalnızca 7 Ekim’de İsrail’e yapılan ataktan bahsediyorlar. Bu tavırlarını da nasıl değerlendiriyorsunuz?
Her sorunda malum Avrupa Birliği’nin, bir kere Türkiye’ye bakışı ne yazık ki aykırı. Burada da tekrar o karşıtlığı görüyoruz. Biz Avrupa Birliği’nin bu tuzağına katiyetle Türkiye olarak düşmeyiz, düşemeyiz. Avrupa Birliği, İsrail’in katliamında insanlık onurunu sanki görebildi mi, buna hürmeti oldu mu? Bunları bizim tersten Avrupa Birliği’ne sormamız lazım. Ben Avrupa Birliği üyesi ülkelerden maalesef şu ana kadar bir hal ortaya koyabilen göremedim. Yeni yeni artık çıkmaya başladılar. İşte Macron’un yaptığı son açıklamalar üzere. Fakat Almanya Cumhurbaşkanı ve Başbakanı her ikisi de sanki ne üzere bir hal içindeler? Bunu Almanya ziyaretinde çok daha net göreceğiz. Lakin şu ana kadar onlarda da bir netlik şimdi yok. Avrupa’ya nazaran milletlerarası hukuku kimin ayaklar altına aldığı çok değerli. Şu an prestijiyle Avrupa Birliği’ndeki yaklaşım usulü, ne yazık ki bizim yaklaşım biçimiyle örtüşmüyor. Lakin Almanya ziyareti birçok şeyleri deşifre edecek diye düşünüyorum. Hamas’la ilgili Avrupa Birliği, motamot İsrail üzere düşünüyor. Lakin biz onlar üzere düşünmedik, düşünmüyoruz, düşünemeyiz. Zira ben Hamas’a Filistin’deki seçimlerin galibi bir siyasi parti olarak bakıyorum. Onların bakışıyla motamot bakmıyorum. Artık oradaki seçimi kazanan bir Hamas var, o vakit bir siyasi parti, o denli bakılıyor. Artık ise bizi o denli bir yere getirmek istiyorlar ki “Hamas bir terör örgütüdür” diyelim istiyorlar. Hayır arkadaş terör örgütü değildir. Tam tersine topraklarını müdafaa gayreti veren, müdafaa eden, vatanları için savaşan insanlardır. Aramızdaki bakış açısı bu kadar farklı. Şunu söyleyeyim, dün de söyledim. Malum Charlie Hebdo olayı. Orada ne oldu, bütün dünya önderleri, cumhurbaşkanları, başbakanları Paris’te yürüdüler. İçinde Müslüman ülkelerin başkanları de vardı. Bugün Gazze’de çocuk, bayan, yaşlı hepsini bir ortaya getirdiğinizde 13 bin’e ulaştı şu anda ölenlerin sayısı. Bu türlü bir tablo ortada. Lakin şu anda dünya önderleri bilhassa Filistin’deki bu olaylarda hiç sesini çıkarıyor mu? Kalkıp da İsrail’e yükleniyorlar mı? Hayır. Niçin? Arkadaşlar şunu artık tespit etmemiz lazım. Burada akan kan, ölenler, şehitler, bunlar Müslüman. Ancak orada ölenler, Fransız’dı yahut diğerleriydi ancak her şeyden evvel orada da ölenler insandı. Yani onu da biz değerlendirirken, insan olması açısından bakarak değerlendirdik. Ancak burada dünya önderleri niçin olaya “bu kadar insan öldü” diye bakmıyorlar? Bunların içerisinde yavrucuklar, çocuklar var ya! Çocuklar var. Bakıyorsun, beyaz kefene sarmış baba, anne almış kucağına bir taraftan öpüyor, bir taraftan çocuğunu mezara götürüyor. Sıra sıra dizmişler. Bunları gördük. Anneleri gördük, çocuğunun cesedini koklayarak, öperek onu mezara götürmeye çaba edenleri gördük. Ya bunlar sizin vicdanınızı sızlatmıyor mu? Bunlardan size bir nasip yok mu? Yok. Zira bunlar nasipsiz. Onun için de burada büyük bir trajediyi, büyük bir dramı yaşıyoruz. Bu dram, bu trajedi karşısında sessiz kalmak, eli kolu bağlı kalmak mümkün değil. Çok çalışacağız, uğraş edeceğiz ve tahminen bu olay daha öteki gelişmelere vesile olabilir. Bu akşam arkadaşlara, Sisi ile yaptığım görüşmeden sonra dedim, artık herhalde bir öteki kapı açılacak bize. Mısır ziyareti ve bu adımla bir arada bölgede neler yapabiliriz? Bunları inşallah yerinde konuşmak, görüşmek noktasında bu adımı da inşallah atarız.
SORU: İki gün evvel Amerikan Bloomberg’de bir yazı yayımlandı. “Gazze krizini çözmenin anahtarı Türkiye’de” yazıyordu. “Biden, bu krizin tahlili için Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı aramalıydı, bunu yapmamış olması diplomatik bir yanılgıydı diye tabir ediliyordu ve şimdiye kadar aramadı fakat bundan sonrası için ne kadar erken ararsa o kadar düzgün diye belirtiliyordu bu yazıda. Siz de az evvel söylediniz, zati sürecin en başından bu yana ağır bir diplomasi trafiği yürütüyorsunuz. Bundan sonra da sürat vereceğinizi söz ettiniz. Bu kapsamda başlayacağınız bu diplomasi trafiğinde Biden’la görüşme de var mı? Görüştüğünüzde ona ne bildiri vereceksiniz?
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken daha yeni buradaydı. Herhalde bizi bundan sonra Biden ağırlar. Benim Biden’ı aramam şık olmaz. Ortadoğu’da, Doğu Akdeniz’de, bölgemizde kilit ülke pozisyonunda olduğumuzu yalnızca biz söylemiyoruz. Bu coğrafyada Türkiye’ye karşın bir teşebbüste bulunmak, plan yapmak mümkün değil. Bizim durduğumuz yer, takındığımız tutum, kıymetlerimiz ve prensiplerimiz muhakkaktır. Bizim gayretimiz insan hayatını korumak, barışı sağlamak, savaşları sonlandırmak ve pakların gözyaşlarını silmek içindir. Tüm kriz bölgelerine yönelik bir tahlilimiz, hamasi telaffuzlardan büsbütün arındırılmış, kaygıya derman reçetelerimiz mevcuttur. Dinlemek isteyenlere anlatıyor, bizi anlayabileceklere ulaşıyoruz. Bizim durduğumuz yerin değerini anlayabilecek herkese kapımız açıktır. Samimi tahlil için bizimle irtibat kurmak isteyen herkesle bugüne kadar olduğu üzere konuşmaya ve insanlığın prestijini kurtarmak için çabalamaya devam edeceğiz. Sorunun tahlili için en uygulanabilir teklifleri sunan ülke Türkiye. Bölgedeki krizlerin, sıkıntıların tahlili için kilit ülke Türkiye. Coğrafyamızdaki tüm ülkelerle görüşebilen, çatışan, savaşan tarafları birebir masada toplayabilen tek ülke Türkiye.
SORU: Büyük Filistin Mitingi’nde oradaki konuşmanızda İsrail’e, Gazze’ye yönelik hücumları üzerinden durumu hilal ve haç savaşı haline sokmayın ikazında bulunmuştunuz. Bu ikazınız Batılı medya organları tarafından yakından takip edildi ve gündemde epeyce yer aldı. Böylesine kritik bir periyotta siz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı’nın 16’ncı Tepesi hasebiyle Özbekistan’da İran Cumhurbaşkanı Reisi’yle de bir ortaya geldiniz. O görüşmede değerli vurgularınız vardı. İslam dünyasının ortak tavır alarak İsrail üzerindeki baskıyı arttırması gerektiğini vurguladınız. 28’inde de Reisi’nin buraya geleceğini artık sizden öğrenmiş bulunduk. Münasebetiyle bu kapsamda Gazze konusunda İran’la ortak adımlar atılabilir mi?
Atılmaması için hiçbir sebep yok. Tüm sıkıntı bu ortak adımları atarken, o denli adımlar atalım ki, yani affınıza sığınıyorum hem nalına hem mıhına olmasın. Sonuç alıcı adımlar atalım ve bu adımları atarken duygusallıktan uzak, memleketler arası diplomasiyi harekete geçirecek ve bütün bunları yaparken de gerek İran halkına gerek Türkiye halkına burada iletiler verebilelim. Şayet bunu başarabilirsek bu olağan çok çok isabetli olur. Şu anda birebir ve nakdi bu Filistin’deki Gazze’deki vatandaşların önemli muhtaçlıkları var. Az evvel de söylendiği üzere. Burada susuzluk var. Burada sanki yakıt zahmetini nasıl gideririz? Jeneratörler hastanelerde çalışmıyor, bu türlü bir durum var. Devreye sokulması gereken en kıymetli ülke malum İsrail üzerinde tesiri olan Amerika. Artık Amerika’nın üzerine Dışişleri Bakanım muhatabıyla gidiyor. Biden’a da biz tıpkı formda bunu söyleriz. Doğal Biden’la görüşmede İran’ın devreye girmesi zati kelam konusu değil. Fakat biz Biden’la görüşmede bunları onlara iletiriz, söyleriz ve bütün bunlarla birlikte şunu söz etmemiz lazım. Gazze bir sefer Filistin halkının toprağıdır. Amerika’nın bu kabullenmesi lazım. Şayet Gazze Filistin halkının değil de kalkıp hayır bu işgalci yerleşimcilerin yahut İsrail’in toprağıdır diye bir yaklaşım Biden’da varsa, esasen mutabakatımız mümkün değil. Artık kuzeyden güneye sürüklediler. Kuzeye dönüş şu an prestijiyle ne yazık ki kelam konusu değil ve önemli düşünce var. Bunun da önünü açmak lazım. Burada bir taraftan Mısır’la görüşmeler yapıp bir taraftan Körfez ülkeleriyle görüşmeler yapıp Amerika’yı bizim baskı altına almamız lazım. Amerika’yı baskı altına alarak Amerika’nın İsrail’e baskısını artırması lazım. Batı’nın İsrail’e baskısını artırması lazım. Hangi Batı ülkesiyle Körfez ülkeleri şayet münasebet halindeyse oraya yapacakları baskıyla İsrail üzerindeki tesirlerini arttırmak lazım. Ateşkesin sağlanması bizim için hayati derecede değerlidir. İşimiz ateşkesi sağlamakla da bitmeyecek, bilakis daha da ağırlaşacak. Gazze’deki kardeşlerimize ulaşıp yaralarını sarmak için bölge ülkelerinin dayanışması çok kıymetli olacak. Gazze’nin altyapısının ayağa kaldırılmasından tutun, enkaza dönen yerleşim yerlerinde tekrar ömrün başlaması için yapılacaklar bulunuyor. Akan kanın durması, sivil ölümlerinin son bulması için İran ya da diğer devletlerle atılacak her adımı görüşmeye, harekete geçmeye hazırız. Başka yandan bu savaş, hilal-haçlı savaşına dönmeyecek. Zira bu savaş düzgün ile berbatın, palavra ile hakikatin, mazlum ile zalimin, hak ile batılın savaşı haline gelmiştir. Nihayetinde inanıyorum ki düzgünler, hakikatin yanında saf tutanlar, mazlumlar ve hakkın savunucuları yani Filistinliler ve tüm mazlumlar kazanacaktır.
SORU: Bir aksiyon planı ortaya koydunuz ve bu plan anladığımız kadarıyla yalnızca insani yardımın oraya ulaşması ve ateşkesin sağlanmasıyla hudutlu değil. Bunun bir siyasi süreci olacak. İki devletli tahlil, bunun sağlanacağı bağımsız Filistin Devleti’nin sağlanacağı bir siyasi tahlilden bahsetmiştiniz. Bir de Barış Konferansı adımı atmayı planlıyorsunuz. Bu Barış Konferansından tam olarak beklentiniz nedir? Ateşkes, insani yardım ve sonrasındaki siyasi süreç yani iki devletli tahlile gidecek, onu sağlayacak olan siyasi sürecin bu Barış Konferansı’yla birlikte başlamasını mı hedefliyorsunuz? Bu konferansın iştirak seviyesinin nasıl olmasını umuyorsunuz?
Bu bizim tahlil tekliflerimizden biri. Bu bahisle ilgili olarak şu anda dayanışma halinde olduğumuz, sıkıntıları konuşabileceğimiz, çözebileceğimiz ülkelerle bu adımı atmanın planlarını yapıyoruz. Bu bahiste Dışişleri Bakanlığımız çalışmalarını daha da geliştiriyor. Bu da muhataplarıyla çok daha farklı bir tabana inşallah taşıyacak. Olağan biz adil bir barışın kaybedeni olmaz, bunu başından beri daima söyledik. Söylüyoruz, söylemeye devam edeceğiz. Zira buna içtenlikle inandık, inanıyoruz. Savaşan taraflar dahil bölgede tüm aktörlerin katılacağı bir toplantıdan daha fazla barışa hizmet eden bir yer olamaz. Bunları sağlamaya çaba edeceğiz ve topraklarımız tarih uzunluğu birçok büyük barışlara beşiklik etmiştir. Bunu bundan sonra da devam ettirmek bizim boynumuzun borcudur. Bunu yapabilecek güçteyiz. İnsan gücü olarak bizde var, beyin gücü olarak bizde var. Bu noktada rastgele bir zahmetimiz kelam konusu değil ve geçmişimiz karanlık değildir. İslam İşbirliği Teşkilatı’yla Arap Ligi’nin işte dün birlikte yaptığı çalışmada ortaya çıkan tablo görünüyor. Bütün sorun demek ki işin içerisinde olunca bir şeyler değişiyor. İnşallah bu barış konferansında da bu türlü bir neticeyi alabiliriz.
SORU: 7 Ekim’den bu yana insanlık ve global vicdan ismine sergilediğiniz duruşunuzu ikinci bir “One minute” olarak kıymetlendirebilir miyiz? Sizce Ortadoğu’da bundan sonra ne olacak ne değişecek? Bir de bugün siz de belirttiniz, tepe marjında Sisi’yle bir ortaya gelmiştiniz. Aslında biraz siz de anlattınız lakin görüşmenizin ayrıntısını biraz aktarabilir misiniz? Refah Hudut Kapısı, yaralılar, kanser hastalarının nakli ve insani yardım bağlamında Sisi ile somut bir planı ele aldınız mı?
Davos’ta İsrail tarafından o devirde yeniden çocukların öldürülmesi konusu vardı biliyorsunuz. İçtenlikle oluşmuş ve insanlığın adeta vicdanı olmuştu ve ben ondan sonra dedim ki bu Davos’a son gelişimdir. Dedim bir daha ben Davos’a gitmem. O kapıyı kapattım. O zat da aslında artık ortalıktan kayboldu, yok. Lakin Allah ömür verdi bu zat ise burada… Artık de aslında kurduğumuz her cümle, attığımız her adım insanlık misyonumuzu yerine getirmek için. Filistin’de yaşananları görmezden gelmek, onların çığlığını yok sayıp yüz çevirmek bizim için imkansızdır. O vakit Davos’ta da, artık dünyanın çeşitli yerlerinde de bu vicdan davetini dillendirmiyor olsaydık, bu tavır kendimizi inkar manasına gelirdi. İsrail, son Gazze taarruzlarıyla milletlerarası kamuoyunun takviyesini yitirmiştir. Ülke idareleri emperyalist çıkarları doğrultusunda İsrail idaresiyle kucaklaşma yarışına girse de toplumların nezdinde İsrail artık bebek katili bir ülkedir. Bundan sonraki süreç içerisinde de attığımız adımlarda dikkat etmemiz gereken konular var. Katiyetle yani tükürdüğümüzü yalamamak gerekir. Zira burada da nasıl bir vicdan davetini o vakit yaptıysak bugün yeniden birebir halde bir vicdan daveti yapıyoruz. Vicdanlara sesleniyoruz. Herhalde bu insanların tamamı vicdansız değil. Tamamı vicdansız olsa 121 ülke burada Birleşmiş Milletler Genel Konseyinde bizim üzere düşünmezdi. Hatta ben çekimserleri dahi adeta yanımızda hissettim. Onun için ne yapacağız? Markajımızı devam ettireceğiz. Adam adama markaj, alan markajı yapacağız. Zira bu topraklarda bilhassa yıllar evvel atılmış fitne tohumları var. Bu fitne tohumlarını temizlememiz lazım. Bunu da yapar mıyız? Ben yapacağımıza inanıyorum ve bu güç, bu kalite, bu kapasite, bölgede öteki ülkelerde de var. Ama hepsinde tasa var ve bu telaş ortadan kalkmalı. Türkiye bu türlü düşünüyorsa biz de birebir halde bu adımı atabiliriz dedirtmemiz lazım. Bölgemizdeki çatışmaların, savaşların, ihtilafların ve tansiyonların tek bir panzehiri vardır, birlik. Bir olur, iri olur ve canlı olursak bölgemizdeki ateşler bir bir söner. Yangın yerine dönen bu coğrafya geçmişte olduğu üzere gül bahçesi, medeniyet güneşi haline gelir. Bütün farklılıklarımızı zenginlik kabul ederek bir kenarda tutup ortak müştereklerimizi ön plana çıkartırsak emin olun bütün sıkıntılarımızın tahlil yoluna girmeye başladığını görürüz.Bölgemiz, on binlerce kilometre öteden gelerek burada güç devşirmek isteyen ülkelerden bir an evvel kurtulmalı.
SORU: Siz yıllar evvel, yanılmıyorsam 2013 yılında, Birleşik Milletler Genel Kurulu’nda New York’ta Dünya 5’ten büyüktür dediniz. Artık bu çok global sisteme meydan okuyan, öncü, devrimci bir motto. Fakat tıpkı vakitte da yeni bir güvenlik mimarisinde de dikkati çeken politik bir doktrin. Sonrasında Suriye, Ukrayna ve artık de Filistin’de yaşananlar karşısında aslında teziniz doğrulandı. Yani BM uygun bur duruş sergileyemedi. Sizin doktrininizin temeli de “5 daimi ülke temelindeki sistemle BM’nin tesiri kırılıyor.” Bu işin öncüsü olarak Dünya 5’ten büyüktür tezinin öncüsü olarak ne olmalı? Yani BM’nin daha fonksiyonel hale gelmesi için somut olarak ne olmalı?
Her şeyden evvel dünyanın beşten büyük olduğunu kabullenenler bu 121 ülke oluyor. Ortaya koydukları halla dediler ki “evet dünya beşten büyüktür”. 121 ülke “bak biz sizin üzere düşünmüyoruz, biz burada adaletin yanında daha adil bir dünya mümkündür anlayışıyla adım atıyoruz ve oylarımızı İsrail-Filistin ortasındaki bu adeta savaşta, mazlumların yanında yer almak suretiyle halimizi koyuyoruz.” dediler. Bu bana nazaran kıymetli bir imtihandı. Lakin artık tekrar diyorum. Bu işi devam ettirmemiz ve daimi üyeler de dahil bu 194-195 ülkenin burada adeta yanımızda yer aldığını görmek, ona nazaran adımları atmamız gerekiyor. Zira Birleşmiş Milletler’in kuruluş gayesi fonksiyonsuz bir duruma şu anda gelmiş vaziyette. Yani Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu dahi şu anda bir sonuç alamıyor. Yani bir tane üye orada aksi davransa hiçbir şey yok. Artık bunları bizim Birinci Dünya Savaşı sonrasına değil sıfırdan başlayacak bir adımı evvel ülkelere kabul ettirmemiz lazım ve daima birlikte de bu adımın atıldığını bütün dünyanın görmesi lazım. Barışı korumak üzere kurulmuş bir memleketler arası yapının gerisi gerisine çıkan savaşları seyretmesi ne manaya geliyor?Birleşmiş Milletler’in de günün sonunda dağılıp tarihe karışmaması için revize edilmesi, adaletsiz yapısının değiştirilmesi ve yaptırım gücü olan, fonksiyonel hatta caydırıcı bir yapı kazanması kuraldır.Birleşmiş Milletlerin ve öteki milletlerarası örgütlerin fonksiyonsuz olduğunu, ölen Müslüman olduğunda körleştiğini bir sefer daha gördük. Global sistemin adaletsizliği, milletlerarası kuruluşların güçten yana olduğunu, 5 ülkenin menfaatleri doğrultusunda global nizama istikamet verdiklerini daima söyledim, söylemeye devam edeceğim. Dünyanın beşten büyük olduğunu söylediğimizde kimileri bunu kuru bir slogan zannediyor. Bu aslında bir adalet manifestosudur. Kendini güncellemeyen, yenilemeyen hiçbir yapı yeni dünya nizamında varlık gösteremez.İkinci Dünya Savaşı sonrası oluşturulan bir yapının da güncellenmesi artık elzemdir. Birleşmiş Milletlerdeki daimi üyelik ve veto sistemi değiştirilmeli. Dünyanın geleceği, halkların hayatları veto hakkına sahip 5 ülkenin insafına bırakılamaz.Dünyada kimin hayatta kalacağına, kimin öleceğine, kimin kıtlığa mahkum olacağına, kimin varlıklı ve refah içinde bir ömür süreceğine beş ülkenin karar vermesi kadar saçma bir şey olabilir mi?Beş ülkeden biri savaş olsun derse öbür bütün ülkelerin eli kolu bağlanıyor.Beş ülkeden biri “bu benim himayemde buna dokunamazsınız” derse himaye edilen ülkenin terörist teknikleri Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu tabanında yasal sayılıyor. Üstad Necip Fazıl Kısakürek’in de dediği üzere “Bu taksimi kurt yapmaz, kuzulara şah olsa”
SORU: Efendim siz de belirttiniz, Birleşmiş Milletler sistemi bir noktada tıkandı. Bir taraftan da dünyada çok önemli kriz alanları bulunuyor. Takdir edersiniz ki bu hususlara eğilecek, aktif tahliller bulabilecek memleketler arası kuruluşlara da muhtaçlık var. Bu noktada Türk Devletleri Teşkilatı öne çıkmaya başladı. Mesela “İsrail sıkıntısında Türk Devletleri Teşkilatı olarak sergileyeceğimiz duruş, öteki kuruluşlara örnek teşkil edecektir.” demiştiniz. Bundan hareketle Türk Devletleri Teşkilatı bundan sonra global ve bölgesel tıkanıklıklarda daha ön planda olacak diyebilir miyiz?
Bizler Türk Devletleri Teşkilatı’nın güçlenmesini, birlik içinde gücünü ortaya koymasını bu nedenlerle de istiyoruz. Milletlerarası kuruluşlara örnek olacak kararlar almalı ve bölgesel, global meselelere somut tahliller üretmeliyiz. En son “Türk Devri” teması ile toplantı yaptık biliyorsunuz. Türk Bölümü söylemi aslında bütün bunları da kapsıyor. Her alanda verecek güçlü bildirilerimiz var ve bundan sonra da Birleşmiş Milletler başta olmak üzere bütün memleketler arası kuruluşlara örnek olacak adımlar atmak için çabalayacağız. Bu nedenle bizler Türk Devletleri Teşkilatımızı 21. yüzyılın parlayan yıldızı olarak tanımladık. Siyasi ve stratejik iş birliklerini her geçen gün artırıyoruz. Teşkilat üye ülkeleri olarak iktisattan siyasete, kültürden turizme, eğitimden spora kadar birçok alanda iş birliği yapıyoruz. Türk devletleri olarak birliğimizin, beraberliğimizin ve kardeşliğimizin perçinlenmesi yalnızca teşkilatımıza değil dünyaya da bir manalı yol açacaktır. Savaşları, yıkımları, global felaketleri, politik açmazları seyreden değil kapsamlı olarak kıymetlendiren, uygulanabilir ve sürdürülebilir tahlilleri yol haritalarına dönüştürebilen bir teşkilattan kelam ediyoruz. Birlikten doğan gücümüzün tesiriyle de memleketler arası sorunlarda kelam sahibi olacak ve insanlığa manalı çıkış yolları sunabiliriz. Zira biz barış ve istikrara katkı yapan, global sorunların tahlilinde öncü rol oynayan bir Türk dünyası hedefliyoruz.
SORU: Efendim benim sorum Türkiye’de son birkaç gündür devam eden yargıyla ilgili tartışmalar konusunda. Siz bir hakem rolü oynayabileceğinizi, iki tarafla da görüşebileceğinizi söylediniz. Yüksek yargıyla ilgili problemlerin anayasal ve yasal yerde çözülebileceğini vurguladınız. Artık Anayasa çalışmasının vakit alacağından yola çıkarak soruyorum. Sanki öncelikle süratli bir halde yetki çatışmalarının önüne geçmek ismine kişisel müracaat konusunda bir yasal düzenlemeye gidilebilir mi? Yargı kurumlarının liderleriyle görüşecek misiniz?
Yani ferdî müracaatla ilgili yasal düzenlemeye gitmek sıkıntı bir olay değil. Bütün iş Cumhur İttifakı’nın alacağı karara bağlı, atacağı adıma bağlı. Ama ferdi başvuruyu hallettikten sonra iş bitmez. Bundan sonra bu ferdi müracaatın dayandığı kapı neresi olacak? Tekrar Anayasa Mahkemesi olacak. Evvel Anayasa Mahkemesi’nin buna hazır hale gelmesi lazım. Çünkü birçok yasal düzenlemeler Anayasa Mahkemesi’ne gidiyor. Anayasa Mahkemesi’nde karşıt yüz ediliyor. Burada da parlamento bu türlü bir kararı alır fakat bu karar Anayasa Mahkemesi tarafından aykırı yüz edilirse, bu vakit kaybından öteki bir şeye yaramaz. Onun için parlamento şu anda malum plan bütçe çalışmalarına devam ediyor. Lakin kişisel müracaatla ilgili olarak, bunu vaktinde Anayasa Mahkemesinin çalışmalarına sürat kazandırır diyerek çıkarttılar. Şu anda bir öğrendim. Dedim ne kadar kişisel müracaat var? Karşılık 130 bin. Demek ki Anayasa Mahkemesi’nin çalışmalarını hızlandırma amacını sağlamamış maalesef. Bunların üzerinde durmak, hayali davranmamak lazım ve benim alışılmış en son Yargıtay Başkanı’nın yaptığı açıklama, bu da natürel manidar. Bir evvelki seyahatimizde ben bir tabir kullanmıştım. Demiştim ki Yargıtay üyeleri yalnızca hukukçulardan oluşuyor. Fakat Anayasa Mahkemesi üyelerinin içinde hukukçular olduğu üzere bunların yanında valiler vardır, bunların yanında iktisatçılar vardır, sosyologlar vardır vesaire bu türlü de olması esasen gerekir. Fakat misyonu noktasında tartı nerededir? Yargıtay’dadır. Orada Anayasadan tutun, Ticaret Hukukuna, İş Hukukuna varıncaya hepsi Yargıtay’da. Buradaki hengamenin tarafı olacak halim yok, o farklı bir şey. Lakin işin hakemliğine gelince bu hakemliği yapma da olağan bize misyon düşebilir. O da bize tekrar Anayasa’nın yüklediği bir vazifedir Cumhurbaşkanı olarak. Temennimiz odur ki olağan bu türlü bir tansiyon olmasaydı. İki yargı kurumunun liderleriyle görüşme konusuna gelirsek. Gerekirse her ikisiyle de görüşürüm. Yargıtay Lideri’yle zati görüştük. Anayasa Mahkemesi Başkanı’yla da gerekmesi halinde görüşürüz. Görüşmemek diye bir şey kelam konusu değil.
