Trabzonlu Tütün eksperi Hakkı Topel ile Mebuse Topel’in oğlu Cengiz Topel, babasının vazife yaptığı Kocaeli’nin İzmit ilçesinde, 2 Eylül 1934’te dünyaya geldi.
İlkokula Bandırma’da başlayan ve Gönen’de devam eden Topel, babasının vefatının akabinde ailesiyle İstanbul’un Kadıköy ilçesine yerleşti. Topel, Kadıköy Yel Değirmeni Okulunda birinci ve orta tahsilini tamamladı. Lise tahsiline Haydarpaşa Lisesinde başlayan Topel, daha sonra Kuleli Askeri Lisesine devam ederek 1953’te buradan mezun oldu. Cengiz Topel, 1955’te Kara Harp Okulunu bitirerek asteğmen olarak Türk Silahlı Kuvvetleri saflarına katıldı.
Küçük yaşlardan beri havacılığa olan merakı sonucu hava sınıfına giren ve pilotaj eğitimi için Kanada’ya gönderilen Topel, buradaki eğitimini muvaffakiyetle tamamlayarak 1957’de yurda döndü ve Merzifon 5’inci Ana Jet Üs Komutanlığında misyona başladı. Topel, 1961’de Eskişehir 1. Hava Ana Jet Üssü’ne atandı ve 1963’te yüzbaşılığa terfi etti.
Kıbrıs’ta “uyarı uçuşu” görevi
Rumlar, 5 Ağustos 1964’te Erenköy ve Mansur bölgelerine denizden hücumbotları, karadan ise tanklarla destekli piyade birlikleriyle ani bir taarruza geçerken Türk kasabaları ve kıyıdaki Türk balıkçı teknelerine ateş açtı. Ada’daki Birleşmiş Milletler Gücü’nün bu katliama sessiz kalması üzerine Türkiye’den birinci yardım 7 Ağustos’ta 4 uçak ile yapıldı.
Rum kesitinin Kıbrıs’taki Türklere karşı işlediği kabahatlerde caydırıcı tesir emeliyle Türk jetlerinin Kıbrıs üzerinde ihtar uçuşu yapmasına karar verilmesinin akabinde Pilot Yüzbaşı Topel, 8 Ağustos 1964’te Eskişehir’den Kıbrıs’a, dörtlü kol kumandanı olarak gönderildi.
Hücumbotlara yönelik ikinci hamle kolundaki 4 jette, Yüzbaşı Cengiz Topel, Üsteğmen İzzet Öztarhan, Yüzbaşı Mehmet Konedralı ve Üsteğmen Ethem Sancar bulunuyordu ve komuta, Yüzbaşı Topel’deydi. Topel’in F100F jeti, ikinci dalışına hazırlanırken yerden isabet alarak düşürüldü.
Yüzbaşı Topel, azapla öldürüldü
Paraşütle atlamak zorunda kalan Topel, Lefke, Gaziveren, Elye ve Çamlıköy Türk yerleşim üniteleri ortasında bulunan Peristeronori isimli Rum köyü yakınlarında bir asfalt yola indi fakat olay yerine gelen 3 Rum askerince esir alındı.
Topel’in mermisinin bitimine kadar kendisini koruduğu ve yanına kimseyi yaklaştırmadığı söyleniyor.
Esir düşen Topel’in başına gelenler konusunda birtakım rivayetler olsa da kendisinin, memleketler arası savaş hukukunun esirleri kapsayan unsurlarına ters olarak yapılan azaplar sonucu öldürüldüğü belirtiliyor.
Rum kesiti ise Topel’in yaralı olarak yakalandığını ve hastanede tedavi altına alındıktan sonra öldüğünü savundu.
Aynı vakitte Kıbrıs’taki birinci Türk hava harp şehidi de olan Cengiz Topel’in naaşı, Türkiye’nin ağır teşebbüsleri sonucu 12 Ağustos 1964’te Rumlardan alındı.
Edirnekapı’daki Sakızağacı Hava Şehitliği’nde toprağa verildi
Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel’in naaşı, Kıbrıs, Adana, Ankara ve İstanbul’da yapılan merasimlerin akabinde 14 Ağustos 1964’te Edirnekapı’daki Sakızağacı Hava Şehitliği’nde toprağa verildi.
Cumhuriyet tarihinin birinci hava harp şehidi olan ve kahramanlığıyla anılan Cengiz Topel’in ismi, bugün Türkiye’nin çeşitli vilayet ve ilçelerindeki yüzlerce park, cadde ve sokakta yaşatılıyor.
KKTC’de ismine anıt dikilen ve müze açılan Topel’in ismi, bir köye ve hastaneye de verildi.
Topel’in anısı KKTC’deki anıtında yaşatılıyor
Cumhuriyet periyodunun birinci hava harp şehidi Yüzbaşı Topel’in anısı, KKTC’nin Lefke bölgesinde yer alan Şehit Hava Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel Anıtı’nda yaşatılıyor.
Şehit Cengiz Topel Anıtı, Lefke ve Güzelyurt ilçelerini bağlayan kıyı yolundaki bir park içerisinde yer alıyor. Yeşilyurt-Gemikonağı ortasındaki kıyı tarafında kalan anıt, Lefke ilçe merkezine 7,5 ve Güzelyurt ilçe merkezine 17 kilometre uzaklıkta bulunuyor.
Bölgenin en çok görülen yerlerinden birinde olan anıt, 1990’da ziyarete açıldı.
Cengiz Topel Anıtı’nın yer aldığı parkta, Cengiz Topel’in paraşütle atlayışını gösteren kabartma, Türk Hava Kuvvetleri Anıtı, Kıbrıs tarihi ile Türkçe ve İngilizce bilgilerin yer aldığı panolar ve Topel’in vurulan uçağının kesimleri yer alıyor.
Öte yandan anıtta, Topel’in öz geçmişi ve fotoğrafları ile Kıbrıs ve Türkiye’deki cenaze merasimlerine ilişkin fotoğraflar da bulunuyor.
Şehit Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel Anıtı’nda 2019’da, uçak modüllerinin tadilattan geçirilmesi ve etraf düzenlemesini de kapsayan bir çalışma yapıldı.
Anıt, çalışmanın akabinde geçen yıl 8 Ağustos 2019’da merasimle açıldı.
Yapılan düzenleme çerçevesinde Topel’in 1964’te düşürülen F-100 savaş uçağının teğe bir gibisi, anıt önündeki bir düstur üzerine yerleştirildi.
Şehit Yüzbaşı Cengiz Topel Anıtı’nın içinde büst de bulunuyor.
