Hurri-Mitanniler, Urartular, Asurlular, Medler, Persler, Büyük Tigran Krallığı, Romalılar, Sasaniler, Bizanslılar, Emeviler, Abbasiler, Mervaniler, Selçuklular, Artuklular, Eyyubiler, Akkoyunlular, Safeviler ve Osmanlı’nın ortalarında yer aldığı birçok medeniyete mesken sahipliği yapan Diyarbakır‘ın merkez Sur ilçesindeki höyükte, Kültür ve Turizm Bakanlığının müsaadesiyle, Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Yıldız başkanlığında 1 Eylül’de başlatılan hafriyat çalışması sürüyor.
Diyarbakır’ın yerleşik tarihinin belirlenmesine ışık tutan hafriyatta, bu yıl Artuklu Sarayı’ndaki doğu surlarının temellerinin ortaya çıkarılması amaçlanıyor.
Prof. Dr. İrfan Yıldız, Amida Höyük’teki hafriyat çalışmalarının 2018’de başladığını, şu ana kadar çok farklı buluntuları ortaya çıkardıklarını söyledi.
Şimdiye kadar yürütülen hafriyat çalışmalarında yüklü olarak Artuklu Sarayı’nın yerlerine ağırlaştıklarını belirten Yıldız, sarayın divanhanesi, kabul salonu ve 3 yerin büsbütün ortaya çıkarıldığını kaydetti.
Çalışmalarda ısıtma ve soğuk su sistemlerinin tespit edildiğini, çini ve mozaiklerin bulunduğunu anlatan Yıldız, Amida Höyük ile batı surları ortasındaki kral yolunu ortaya çıkardıklarını bildirdi.
“DOĞUDAKİ SURLARIN TÜM İZLERİ ORTAYA ÇIKARILACAK”
Havaların sıcak olması nedeniyle 2023 yılı arazi çalışmalarının 1 Eylül’de başladığını söz eden Yıldız, şunları söyledi:
“Bu yıl ki ana gayemiz bilhassa Artuklu Sarayı’nı çevreleyen doğu surlarının temellerini ortaya çıkarmak. Şu anda o alanda çalışmalar yapılıyor. Doğudaki surların tüm izleri ortaya çıkarılacak. Onun dışında da alay meydanında çalışmalar devam ediyor. Alay meydanındaki çalışmalar daha çok sondaj halinde. Meydanda bir kültür katmanının olup olmadığının tespitine yönelik çalışmalar yapıyoruz.”
Amida Höyük hafriyatının bölge açısından çok değerli olduğunu, milattan evvel 7 bin yılında bu alanda yerleşimin başladığını ve günümüze kadar kesintisiz olarak devam ettiğini vurgulayan Yıldız, ortaya çıkartılan bilgiler dışında TÜBİTAK laboratuvarında yapılan tahlillerle de bunun doğrulandığına dikkati çekti.
Yıldız, şöyle konuştu:
“Milattan evvel 7 bin yılından günümüze kadar bölgede karar süren tüm medeniyetler Amida Höyük’te de karar sürmüşler. Onlara ilişkin izlere rastlıyoruz. Hurrilere kadar hangi devletlerin burada yaşadığını çok bilmiyoruz fakat Hurrilerden itibaren artık kentin ismini ve hangi medeniyetlerin yaşadığını net olarak biliyoruz. Bilhassa İslam devletlerine ilişkin bol sayıda sikke buluyoruz. İslam öncesinde ise bir Bizans sikkesine rastladık lakin çanak çömlek kesimleri ağır halde buluyoruz.”
“ÇIKAN DATALAR BÖLGE TARİHİNİN AYDINLANMASINA DA IŞIK TUTUYOR”
Kazıların akabinde Amida Höyük ve Artuklu Sarayı’nın, Diyarbakır’ın ve bölgenin değerli turizm merkezlerden biri olacağını söz eden Yıldız, Amida Höyük’ün Sur içerisinde değerli bir yer olduğunu anlattı.
Amida Höyük’ün “İçkale idare merkezi”nin bulunduğu alanda yer aldığını lisana getiren Yıldız, kelamlarını şöyle tamamladı:
“İlk çağlardan günümüze kadar daima bölgenin idare merkezidir, bölgenin kalbi pozisyonundadır. Hasebiyle burada çıkan datalar tıpkı vakitte bölgenin tarihinin aydınlanmasına da ışık tutuyor. Diyarbakır Müze Kompleksi ile birebir alanda, sahabeler kabrinin çabucak yanı başında yer alıyor. Aslında tam olarak Diyarbakır turizminin göbeğinde yer alıyor. Amida Höyük’teki hafriyatlar bittikten sonra turizm potansiyeli çok yüksek olacaktır. Şu anda hafriyat çalışmaları devam ederken de kısmen ziyarete açık. 14 Ekim’de başlayacak olan Kültür Yolu Şenliği ile birlikte bir hafta boyunca Amida Höyük büsbütün ziyarete açık olacak. Amida Höyük’te çıkan hem mimari yapı kalıntıları hem bilgiler bölge turizminin gelişmesine büyük katkı sunacaktır.”
