Dünyada kamuoyu şuurunu artırmak ve hava kalitesini düzgünleştirmeye yönelik çalışmaları teşvik etmek için 2019’dan bu yana 7 Eylül “Mavi Bir Gökyüzü için Pak Hava Günü” olarak kutlanıyor.
2022 Dünya Hava Kirliliği Raporu’na nazaran, dünyada havası en kirli ülkelerin başında Çad, Irak, Pakistan, Bahreyn ve Bangladeş geldi. Havası en pak ülkeler ise Guam, Fransız Polinezyası ve Bermudalar olarak sıralandı.
Dünya genelinde hava kirliliği en yüksek olan kent Tayland’ın Chiang Mai kenti olarak gösterildi.
Avrupa İstatistik Ofisinin (Eurostat) 2022 datalarına nazaran, Avrupa’da havası en kirli ülke Bosna Hersek olarak tespit edilirken, bu ülkeyi Kuzey Makedonya ve Sırbistan takip etti.
Dünyadaki 101 ülkenin hava kalitesini canlı olarak takip eden İsviçre merkezli IQ Air’in yayımladığı raporda da Avustralya, Estonya, Finlandiya, Grenada, İzlanda ve Yeni Zelanda, dünyanın en pak havasına sahip ülkeleri ortasında gösterildi.
HER YIL 7 MİLYON KİŞİNİN VEFATINA SEBEP OLUYOR
Dünya Sıhhat Örgütünün (DSÖ) 2020 datalarına nazaran, hava kirliliği dünya genelinde her yıl 7 milyon kişinin vefatına neden oluyor. Bu sayı, hava kirliliğinin neden olduğu can kayıplarının sigara ve makus beslenme kaynaklı ölümlerle tıpkı düzeyde olduğuna işaret ediyor.
Avrupa Etraf Ajansı (AÇA) ise 2020’de Avrupa Birliği (AB) genelinde 238 bin kişinin “havadaki küçük parçacıkların” neden olduğu kirlilik nedeniyle ömrünü “erken” yitirdiğini açıkladı.
AÇA, tıpkı vakitte, hava kirliliğinin, Avrupa’da her yıl 18 yaşı altında 1200’den fazla çocuk ve gencin vefatına neden olduğunu kaydetti.
DSÖ standartlarına nazaran, bir bölgedeki havanın “temiz solunabilen hava” olması için ince partikül unsur (PM2,5) kıymetinin metreküp başına en fazla 5 mikrogram olması gerekiyor.
DSÖ’nün 2022’de yayımladığı bir raporda, dünya nüfusunun yüzde 99’unun, kaliteli hava standartlarının gerisinde ve insan sıhhatini tehdit edici şartlarda hayatını sürdürdüğü vurgulandı.
Rapora nazaran, incelenen ülke ve kentlerin tamamında havanın, bedene ziyan verici oranda ince parçacıklı husus ve azot dioksit içerdiği, bu elementlerin en fazla “orta ve düşük gelirli ülkelerdeki” havada bulunduğu bilgisi paylaşıldı.
Havadaki ziyanlı parçacıklı husus ölçüsünü ölçen PM2,5 ve PM10 oranlarının yaklaşık 2 bin kentte son 11 yılda 6 kattan fazla yükseldiği kaydedilen raporda, bu parçacıklı unsurların teneffüs yoluyla akciğer ve kan sirkülasyonuna girerek felç ve teneffüs hastalıklarına yol açabileceğinin altı çizildi.
DSÖ, kelam konusu raporda, önlenebilir etraf sıkıntılarının dünyada yılda 13 milyondan fazla kişinin vefatına yol açtığı verisini de paylaştı.
İNSAN ÖMRÜNÜN 2,3 YIL ARTMASI MÜMKÜN
Chicago Üniversitesi Güç Siyaseti Enstitüsü (EPIC) tarafından yayımlanan Hava Kalitesi Ömür Endeksi (AQLI) raporunda da hava kirliliğinin insan ömrüne tesirleri incelendi.
Raporda, tüm ülkelerin DSÖ’nün hava kirliliği standartlarını karşılamasıyla ortalama insan ömrünün 2,3 yıl uzayabileceği; bunun, dünya nüfusuna 17,8 milyar ömür yılı ekleyebileceği aktarıldı.
Hava kirliliğinin insan ömrüne yönelik en büyük dış tehdit olmaya devam ettiği vurgulanan raporda, bunun en fazla Güney Asya’da ölümlere neden olduğu tabir edildi.
Raporda Bangladeş, Hindistan, Nepal ve Pakistan’da mevcut kirlilik düzeyinin devam etmesinin buralarda insan ömrünü ortalama 5 yıl düşürebileceğine dikkat çekildi.
2022 Dünya Hava Kirliliği Raporu’na nazaran, Türkiye, dünya hava kirliliği sıralamasında 45’inci sırada bulunuyor.
