Koç Üniversitesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Çiğdem Maner başkanlığında Hititler periyodunda “Yukarı Ülke” olarak isimlendirilen Sivas’ta, Kayalıpınar Harabesi’nde yürütülen hafriyat çalışmalarında dönem tamamlandı.
Maner, Kayalıpınar’da 2005’te başlayan kazıların makul periyotlarda devam ettiğini söyledi.
Boğaziçi Üniversitesinde vazifeli Hafriyat Lider Yardımcısı Emre Kuruçayırlı ile 2021’den itibaren Kayalıpınar köyündeki hafriyat çalışmalarını sürdürdüklerini belirten Maner, “Birçok üniversiteden milletlerarası grupla çalıştık ve bu yılki çalışmalarımız yaklaşık 2,5 ay sürdü.” dedi.
Bu yıl yapılan hafriyatlarda Kayalıpınar’ın Hititler’in bin yıllık merkezi olduğunun kanıtlandığını vurgulayan Maner, “Kayalıpınar daha evvel Eski Asur ve Hitit periyotlarına ilişkin yerleşim yeri olarak biliniyordu. Bu yılki buluntularda ve mimaride bu yerleşimin sahiden çok daha eski olduğunu ve daha da geç periyotlara kadar sürdüğünü anlayabildik. Bu hafriyatlar, Kayalıpınar’ın bin yılların merkezi olduğunu kanıtlıyor.” diye konuştu.
“HİTİT TARİHİNİ DEĞİŞTİREBİLECEK MÜHÜR BASKILARI VAR”
Maner, Kayalıpınar’da bu sene 4 alanda hafriyat yaptıklarını anlatarak, şunları kaydetti:
“Alanlarda yaptığımız hafriyatlarda hem değerli mimari kalıntılar hem de kıymetli buluntular ortaya çıktı. Bir açmamızda bilhassa bu hafriyatın stratigrafisini (katmanbilim) anlayabildik. En kıymetli buluntularımızın ortasında ise Hitit tarihini değiştirebilecek mühür baskıları var. Bu mühürler kil üzerine basılıyor ve günümüze kadar ulaşabiliyor. Kazdığımız yangın binasında bunlar ortaya çıktı. Bilhassa 3. Hattuşili periyodu, eşi, çocukları ve kraliyet ailesine ilişkin çok değerli mühür baskıları ortaya çıktı. Bunların bulunduğu yapıyı da istişareler ve tartışmalar sonucunda İmparatorluk arşivi olarak tanımlamak istiyoruz. Kayalıpınar’da çok değerli bir Hitit imparatorluk arşivi olduğunu görüyoruz.”
ÇİVİ YAZILI TABLET KESİMLERİ BULUNDU
Kazılarda, Kral 3. Hattuşili, çocukları, eşi ve prenslere ilişkin çok sayıda kil baskılı mührün yanı sıra bilhassa Kral’ın büyük oğlu veliaht prens Nerikaili’ye ilişkin kil mühür baskısı bulunduğunu lisana getiren Maner, “Bu mühür baskıları hepimizi çok heyecanlandırdı. Onun yanında şenlik ve fal metinleri üzerine çivi yazılı tablet kesimleri bulundu” sözlerini kullandı.
Kayalıpınar’da Hitit periyoduna ilişkin idari yapılar bulunduğunu aktaran Maner, şöyle devam etti:
“Henüz dini bir yapı bulunmadı lakin metinlerin çoğunluğu dini metinler. Münasebetiyle bundan sonraki çalışmalarımızda bilhassa dini yapıları ortaya çıkartıp biraz da siyasi metinler bulmak istiyoruz. Boğazköy arşivlerine baktığımızda çok değerli siyasi metinlerin de ortaya çıktığını görüyoruz. Bu sene yaptığımız hafriyatlarda da iki yeni Hitit yapısı ortaya çıktı. Plan ve buluntu prestijiyle onların tapınak olabileceğini düşünüyoruz. Hatta bir yapıda 3. Hattuşili Hükümdarı’nın seramik kap üzerine ismi kazılmıştı onu bulabildik. Hasebiyle çok heyecanlıyız.”
Maner, mühür baskılarını buldukları alanda yanan bir rafın olduğunu varsayım ettiklerini söz ederek, “Hitit devrinde kullanılan tahta tabletlere sardıkları ipin ucunda kil parçacıkları vardı ve o kil modüllerine da mühür basıyorlardı. O mühürler günümüze ulaştı fakat tahta tabletler yandıkları için kül formunda günümüze ulaştı” biçiminde konuştu.
