Kayyım yahut kayyum, maddelerle belirlenen kimi durumlarda, diğerine ilişkin bir işi görmek yahut bir malı yönetim etmek için tayin edilen kimselere denir. Arapça kama (durmak) kökünden gelir ve kıyam (yerine geçmek, yürütmek) sözünden türemiştir.
Kayyum olarak atanan kişi “kamu görevlisi” sayılır. Kayyum, ekseriyetle ilgili yerleşim ünitesinin en yüksek mal memurudur. Bu nedenle ekseriyetle vilayetlerde defterdar, ilçelerde ise mal müdürü kayyım vazifelerini yürütür. Kayyumluk ile ilgili şikayet ve müracaatlar varsa kayyum müdürlüklerine, yoksa mal müdürlüklerine yahut defterdarlıklara yapılır.
KAYYUM TÜRLERİ
Kanuni kayyum
İş yahut mal sahibinin isteğine bakılmaksızın, maddelerde belirtilen durumlarda tayin edilen kayyumdur.
Suç kuşkusuyla kayyum tayini
Yasalarda belirtilen makul kabahatleri işlemekte olduğu konusunda kuvvetli kuşku bulunan şirketlere kovuşturma sürecinde kayyım atanabilir. Bu hatalar: Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti, yasaklı unsur ticareti, kalpazanlık, kumar oynatma, zimmete mal ve para geçirme, kara para aklama, silahlı örgüt kurma, silah kaçakçılığı, casusluk, kaçakçılık ile kültür ve tabiat varlıklarına karşı işlenen kimi hatalardır.
İflasın ertelenmesi
İlgili mahkemenin, iflasın ertelenmesi talebi üzerine kayyım atamasıdır. Kayyım; şirketin faaliyetlerinin sürdürülmesi, işlerinin devam ettirilmesi, şirket mal varlığının korunması, şirketin güzelleştirilmesi bahislerinde şirketin idaresi ve nezaretini sağlar ve bu sayede şirketin ve hissedarların yanı sıra şirket alacaklılarının da menfaatlerini korur.
Gaiplik durumu
Gaiplik (kayıplık), bir kimsenin sağ olup olmadığının bilinememesi yahut yaşadığı yerin bulunamaması durumudur. Örneğin bir miras açıklandığına mirasçılardan biri bulunamıyorsa ve devletin menfaati kelam hususuysa, mirasçının yerine kayyım atanabilir.
İhtiyari kayyum
Kendisinde ihtiyari hacir (kısıt) durumu bulunan reşit bir kimseye, kendi isteği üzerine atanan kayyımdır. İhtiyari hacire örnek olarak engellilik, ihtiyarlık ya da tecrübesizlik verilebilir.
