Denizleri ve deniz kaynaklarını müdafaa; ekolojik istikrara ve sürdürülebilirliğe takviye olma amacıyla “Dünya bizim gelecek bizim” yaklaşımını benimseyen İş Bankası, deniz çalışmalarına sunduğu katkıları artırarak sürdürüyor.
İş Bankası ve Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) iş birliğiyle hayata geçen “Denizlerin Geleceği: Deniz Çayırları” projesiyle Marmara Denizi’nin sıhhati için kritik değere sahip son Posidonia oceanica deniz çayırlarının haritalanması, üzerindeki atıklardan temizlenmesi ve korunması amaçlanıyor.
“Denizlerin Geleceği: Deniz Çayırları” projesine ait olarak İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı ve Sürdürülebilirlik Önderi Gamze Yalçın ve TÜDAV Lideri Prof. Dr. Bayram Öztürk’ün iştirakiyle bir basın toplantısı düzenlendi.
“Deniz çayırlarına yönelik farkındalığı artırmak önemli”
Gamze Yalçın, toplantıda yaptığı konuşmada, TÜDAV’ın 26 yıldır denizlerimizin korunması için bilimsel bir ağ oluşturarak, ekolojik durumun izlenmesi, sıkıntıların tespiti ve tahlil tekliflerine uzanan pek çok kıymetli projeye ve çalışmaya imza attığını belirterek, “Şimdi biz de denizlerimizin geleceği için deniz çayırlarının korunması özelinde beraberce çok değerli bir seyahate çıktık. Denizlerimizin oksijen deposu olan deniz çayırları kirlilik ve hususla ilgili farkındalık eksikliği nedeniyle günümüzde hayli azalmış durumda. Nasıl ki gezegenimizin akciğerleri olan ormanlarımızı korumak gelecek jenerasyonlara daha düzgün bir dünya bırakmak için değerliyse deniz çayırlarını yaşatmak da tıpkı ölçüde kritik. Deniz çayırları, oksijen üretim kapasitesine sahip oldukları için denizlerin akciğerleri pozisyonunda bulunuyor ve denizsel organizmaya hayat ortamı sağlıyor. Bu bahiste yürütülecek çalışmalarda projenin kendisi kadar toplumda deniz çayırlarına yönelik farkındalığın ve şuurun artırılması da değer taşıyor” dedi.
Bilimsel bilginin artırılması ve araştırma kapasitesinin geliştirilmesine katkı
Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ne katkı sağlamak için iş planlarında sürdürülebilirliği en üst seviyede ve stratejik öncelikler ortasında ele aldıklarını belirten Yalçın:
“14. husus olan “Sudaki Yaşam” başlığı altındaki gayelerin, üç tarafı denizlerle çevrili ülkemiz için değerine dikkat çekti. Bu emele yönelik bilimsel bilginin artırılmasına ve araştırma kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunmayı ana gayelerinden biri haline getirdiklerini söyleyen Yalçın, kelamlarına şöyle devam etti: “İlk olarak tekrar TÜDAV tarafından 3. defa düzenlenen Marmara Denizi 2022 Sempozyumu’na konut sahipliği yaptık. Savaş Karakaş yapımcılığında evvel müsilajın bölgedeki canlı hayatına tesirlerinin anlatıldığı ve tahlil tekliflerinin sunulduğu “Bir Umut Marmara” belgeselini, akabinde birinci kısmı kısa müddet evvel yayımlanan “Sudaki İzler Masmavi” belgeselini hayata geçirdik. Başka yandan deniz kirliliğini azaltacak yatırımlara finansman sağlamak üzere “Denizleri Koruyalım Kredisi”ni hazırlayarak, denizlerimiz için kıymetli kirlilik kaynağı olan atıkların önlenmesine katkıda bulunduk. Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) bünyesindeki Deniz Bilimleri Enstitüsü’yle iş birliği yaparak Türkiye’de birinci sefer kullanılan insansız su altı planörü glider aygıtı Deniz Kâşifi’ni kendilerinin kullanımlarına sunduk. Önümüzdeki devirde de denizlerimizin ve biyoçeşitliliğin korunmasıyla ilgili sorumluluk almaya devam edeceğiz.”
Ekosisteme sağladığı ekonomik yarar ziraî alanların katkısından büyük
TÜDAV Lideri Prof. Dr. Bayram Öztürk ise deniz çayırlarının ekosisteme sağladığı ekonomik yarar ile ilgili yapılan çalışmalara nazaran bu cinsin katkısının ziraî alanların sağladığı yarardan daha fazla olduğuna işaret etti. Prof. Dr. Öztürk, deniz çayırlarının ekosistemdeki yerine ait ise, “Ömrünü tamamlayan Posidonia yaprakları akıntı ve dalgalarla kıyıda banketler oluşturur. Bu yapılar kıyı çizgisini korur, erozyonu önler pek çok deniz canlısının hayatını sürdürmesini sağlar. Posidonia oceanica ayrıyeten, deniz yerinde sık çayırlar oluşturarak birçok canlıyı üzerinde barındırır ve otla beslenen canlıların besin kaynağını oluşturur. Tüm bunlara ek olarak barınma, korunma, yumurtlama ve üreme noktasında da birçok canlıya mesken sahipliği yapar. Karbon tutma özellikleri sayesinde ise iklim değişikliği ile uğraş eder” diye konuştu.
Haritalama ve paklığın yanında farkındalık eğitimleri de verilecek
Prof. Dr. Öztürk, deniz çayırlarının günümüzde başta evsel ve endüstriyel atıklar olmak üzere ağır kıyı kullanımı sonucu tahribat, yer tarayıcı yollarla avcılık, gemilerin ve teknelerin attıkları çıpalar, yetiştiricilik faaliyetleri, turizm ve günlük turistik faaliyetler nedeniyle önemli bir tehditle karşı karşıya olduğunun altını çizdi. “Denizlerin Geleceği: Deniz Çayırları” projesi ile Erdek, Paşalimanı Adası’nda deniz çayırlarının bulunduğu alanın hudutlarının belirleneceğini ve haritalanacağını aktaran Prof. Dr. Öztürk ayrıyeten, çayırların olduğu bölgelerden başta istilacı çeşitlerden deniz salyangozu (Rapana venosa) olmak üzere yabancı tiplerin yapılacak dalışlarla toplanacağını ve ekosistemin yerli sahiplerine bırakılacağını tabir etti.
Tür çeşitliliğinin ortaya çıkarılacağını, deniz çayırlarının bulunduğu alanların tanınması ve fark edilmesi gayesiyle şamandıralama ve mapa için fizibilite çalışmalarının gerçekleştirileceğini anlatan Prof. Dr. Öztürk, balıkçıların avlanırken deniz tabanındaki kayalıklara takıldığı için denize bırakmak zorunda kaldığı “hayalet ağların” da temizleneceğini belirtti. Projenin kamuoyunu bilinçlendirme gayesi de bulunduğunu vurgulayan Prof. Dr. Öztürk; “İlk ve orta öğretim düzeyinde 30 okulda farkındalık eğitimleri vereceğiz. Marmara’da kalan son deniz çayırlarını korumak gelecek kuşaklara karşı bir sorumluluğumuz ve bunu yapmak için gayret gösteriyoruz” dedi.
1 metrekaresi günde 14 litre oksijen üretiyor
Posidonia oceanica deniz çayırları Akdeniz’de 11 ila 29 °C ortasındaki sıcaklıklarda, tuzlu ve pak sularda 0 ila 45 metre derinlikler ortasında dağılım gösteriyor. Fotosentez ile suyun oksijence zenginleşmesini sağlayan bu çiçekli bitkiler; uzun yaprakları, yatay uzanan gövde ve kökleriyle sudaki askı yüklerini ve sedimentasyonu tutup taban hareketlerini düzenliyor. 1 metrekare alanı kaplayan Posidonia oceanica deniz çayırları günde 14 litre oksijen üretebiliyor; 1 hektarı ise yılda 1024 ton karbon tutabiliyor.
