Litvanya’nın başşehri Vilnius’ta gerçekleştirilen NATO Doruğu’nun akabinde yayımlanan bildiride, Rusya’yla münasebetler, terörle gayret ve Ukrayna’nın NATO üyeliği mevzularına yer verildi.
NATO’nun açık kapı siyasetine işaret edilen bildiride, tüm ülkelerin kendi güvenlik düzenlemelerini seçme hakkı olduğu belirtildi. Bildiride, “İsveç’i ittifakın tam üyesi olarak karşılamayı dört gözle bekliyoruz. Bu kapsamda NATO Genel Sekreteri, Türkiye Cumhurbaşkanı ve İsveç Başbakanı ortasında varılan muahedeyi memnuniyetle karşılıyoruz.” tabirlerine yer verildi.
Terörizmin şart gözetmeksizin reddedildiği ve mümkün olan en güçlü biçimde kınandığı bildiride, terörizmin tüm hal ve tezahürleriyle uğraş edilmesinin ortak savunma için elzem olduğuna vurgu yapıldı.
“UKRAYNA’NIN GELECEĞİ NATO’DADIR”
Vilnius Tepesi Bildirisi’nde, Ukrayna’ya 2008 Bükreş Doruğu’nda verilen NATO üyeliği taahhüdünün yinelendiği de aktarılarak, “Ukrayna’nın kendi güvenlik düzenlemelerini seçme hakkını büsbütün destekliyoruz. Ukrayna’nın geleceği NATO’dadır.” tabirleri yer aldı.
NATO bildirisinde Karadeniz’de güvenlik, emniyet, istikrar ve seyrüsefer özgürlüğünü sürdürmeyi amaçlayan bölgesel uğraşlara Montrö Boğazlar Kontratı yoluyla verilen dayanağın altı çizildi.
Bildiride, Karadeniz’de gelişmelerin takip edileceği, durumsal farkındalığın artırılacağı vurgulandı.
NATO ile Rusya münasebetlerine yönelik değerlendirmelerin de yer aldığı bildiride, riski minimize etmek, gerginliği azaltmak ve şeffaflığı artırmak için Moskova’yla bağlantı kanallarının açık tutulacağı bildirildi.
“ÇİN’İN ARGÜMANLI VE CEBRİ SİYASETLERİ ZORLUK OLUŞTURUYOR”
Bildiride Çin’e yönelik değerlendirmeler de yapılarak, Çin’in savlı ve cebri siyasetlerinin NATO’nun çıkarlarına, güvenliğine ve bedellerine karşı zorluk oluşturduğu belirtildi.
“Çin ile karşılıklı şeffaflığı da içerecek biçimde yapan çalışmaya açık olmayı sürdüreceğiz” tabirlerinin kullanıldığı bildiride, Çin’e üç paragrafta yer verildi.
Rusya ile Çin ortasındaki stratejik iştirakin derinleşmesine dikkati çekilen bildiride, Çin’e Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin daimi üyesi olarak Rusya’nın savaşını kınama daveti yapıldı, Çin’in Rusya’ya silah dayanağı vermemesi istendi.
Bildiride, Finlandiya’nın ittifakın en yeni üyesi olarak memnuniyetle karşılandığı, NATO’nun açık kapı siyasetinin teyit edildiği belirtilerek, “Her ulusun kendi güvenlik düzenlemelerini seçme hakkı vardır.” tabiri yer aldı.
“NATO, RUSYA’YA TEHDİT OLUŞTURMUYOR”
Rusya’nın Kırım dahil olmak üzere yasa dışı ilhaklarının tanınmayacağı ve Rusya’nın savaş cürümleri için hesap sorulacağı vurgulanan bildiride, Rusya’ya savaşı derhal sonlandırma ve kuvvetlerini Ukrayna’dan çekme daveti yapıldı.
İttifakın Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy’nin barış formülünü desteklediği aktarılan bildiride, Ukrayna’ya askeri ve siyasi dayanağın süreceği metnin birçok kısmında tekrarlandı.
Bildiride Ukrayna’ya 2008’deki Bükreş Doruğu’nda yapılan NATO üyeliği taahhüdü yinelenerek, “Bugün Ukrayna’nın Avrupa-Atlantik entegrasyonuna giden yolunun Üyelik Aksiyon Planı gereksiniminin ötesine geçtiğini kabul ediyoruz.” değerlendirmesi yer aldı.
İttifak ve müttefikler için Ukrayna’nın güvenliğinin değerine vurgu yapılan bildiride, şunlar kaydedildi:
“Ukrayna’nın NATO ile daha fazla bütünleşmesini desteklemek için genişletilmiş bir takviye paketi üzerinde anlaştık. Siyasi diyalog, angajman, işbirliği ve Ukrayna’nın Avrupa-Atlantik’teki NATO üyeliği gayelerini ilerletmek için müttefikler ve Ukrayna’nın eşit üyeler olarak oturduğu yeni bir ortak organ olan NATO-Ukrayna Kurulu’nu kurmaya karar verdik.”
Bildiride, düzeneğin NATO ile Ukrayna ortasında bir kriz müşavere sistemi olarak hizmet edeceğine de işaret edildi.
Rusya’nın Belarus topraklarına nükleer silah ve nükleer kapasiteye sahip sistemler konuşlandırma niyetinin kınandığı bildiride, “Rusya’nın sorumsuz nükleer telaffuzlarını ve zorlayıcı nükleer sinyallerini kınıyoruz.” denildi.
Açıklamada Avrupa-Atlantik çizgisinde ve NATO-Rusya münasebetlerinde öngörülebilirlik istendiği belirtilerek, “NATO, Rusya’yla karşı karşıya gelme niyetinde değil ve Rusya’ya karşı bir tehdit oluşturmuyor. Saldırgan tavırları karşısında Rusya’yı bir partner olarak göremiyoruz.” açıklaması yapıldı.
NATO-Rusya ilgilerinde değişimin lakin Rusya’nın saldırgan davranışlarına son vermesi ve milletlerarası hukuk kurallarına tam olarak uymasıyla yaşanacağı bilgisi de bildiride yer aldı.
Açıklamada Rusya’nın tehditlerine birlik içinde ve sorumluluk çerçevesinde yanıt verileceği de bildirildi.
Rusya’nın NATO üyeleri ve partnerlerine karşı öbür güçler ya da hibrit formüller kullandığı aksiyonlarının arttığı kaydedilen bildiride bu metotlar ortasında demokratik süreçlere müdahale, ekonomik baskı, dezenformasyon, siber taarruzlar ve Rus istihbaratının yasa dışı aktiviteleri sayıldı.
Bildiride, “Rusya’nın hibrit aksiyonlarına karşı koymak için elimizdeki araçları geliştiriyoruz ve ittifak ile müttefiklerin hibrit ataklara karşı caydırmaya ve savunmaya hazır olmasını sağlayacağız.” tabirleri kullanıldı.
TEKNOLOJİK ÜSTÜNLÜK İÇİN ISLAHAT YAPMAYA DEVAM VURGUSU
Terörle gayretin kararlılık, azim ve dayanışma içinde süreceğine vurgu yapılan bildiride, bu kapsamda öbür ülkelerle ilgiler kurup öteki milletlerarası aktörlerle yakınlaşmanın süreceğine dikkati çekildi.
Galler’de 2014’te düzenlenen doruktan bu yana müttefiklerin savunma harcamalarını artırdığına işaret edilen bildiride, Soğuk Savaş’tan bu yana en büyük güvenlik telaşlarının yaşandığı vurgulandı.
Milli gelirin yüzde 2’sini savunma harcamalarına ayırma taahhütlerine değinilen bildiride, “Teknolojik üstünlüğümüzü muhafazamız ve yenilikçi teknolojilerin entegrasyonu yoluyla güçlerimizi ve yeteneklerimizi modernize etmeye ve ıslahat yapmaya devam etmemiz gerekiyor.” değerlendirmesi yapıldı.
“Müttefiklerin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne yönelik bir hücum mümkünlüğünü göz arkası edemeyiz” görüşüne yer verilen bildiride, kökten değişen güvenlik ortamına karşılık, her istikametten gelen tüm tehdide karşı NATO’nun toplu savunmasının güçlendirildiği kaydedildi.
Var olan planların üzerine bölgesel savunma planlarının da yapıldığına işaret edilen bildiride, “NATO, nükleer caydırıcı misyonun güvenilirliği, aktifliği, emniyetini ve güvenliğini sağlamak için gereken tüm adımları atacaktır.” tabirleri kullanıldı.
Bildiride, bu kapsamda nükleer kapasitenin modernizasyonunun süreceğine, nükleer kuvvetlerin esnekliğini ve uyarlanabilirliğini artırmak için planlarda güncellemelerin devam edeceğine işaret edildi.
NATO Balistik Füze Savunması’nın (NATO BMD) büsbütün savunma maksadıyla yürürlükte olduğunun altı çizildiği bildiride, bu programın Romanya, Türkiye, İspanya, Polonya ve ABD üzere ülkelerin istekli katkılarıyla yürütüldüğü kaydedildi.
Bildiride, ittifakın nükleer silahsız bir dünya maksadı olduğuna işaret edilerek, “İran’ın asla nükleer silah geliştirmemesi konusundaki kararlılık” yinelendi.
İRAN’A RUSYA’YA DAYANAĞI KESME ÇAĞRISI
Rusya’nın Ukrayna’ya karşı tavrının NATO-Avrupa Birliği (AB) işbirliğini de daha değerli hale getirdiği kaydedilen bildiride, NATO ve AB’nin Ukrayna’ya takviyesinin süreceği vurgulandı.
Bildiride Moldova’nın toprak bütünlüğüne de takviye verildi ve Rusya, Transdinyester’deki güçlerini çekmeye çağrıldı.
İran’ın Rusya’ya Ukrayna savaşında verdiği dayanağın Avrupa-Atlantik güvenliğine de tesir ettiği belirtilen bildiride, NATO, İran’ı Rusya’ya askeri yardımda bulunmamaya çağırdı.
Bildiri, 2024 yılındaki tepenin NATO’nun kuruluşunun 75. yılında Washington’da, 2025 yılında ise Hollanda’da yapılacağı bilgisiyle sona erdi.
