“Duymak İstiyorum” müzikleriyle 90’lı yıllarda müzik piyasasında isminden kelam ettiren Cemali, 22 yıl sonra yeni albümüyle geri dönüyor. Kümenin üyesi Ali Tosun, NTVRadyo’daki Albüm programında Zeynepgül Alp‘e anlattı.
Sevenleriniz sizi uzun vakittir duyamıyor, duymak istiyorlar ancak duyamıyorlar. Evvel çabucak nasılsınız diye sorarak başlayalım. Müziğe devam ediyor musunuz, yoksa bir taraftan öbür alanlarda da çalışmalarınızı sürdürüyor musunuz? Sizi görmediğimiz bu müddette neler yaptınız?
Müzikten hiçbir vakit kopmadık. Uzun bir orta vermemizin sebebi 2000’lerin başında Hayat isimli bir albüm çıkarmıştık. Bu albüm piyasaya çıkmadan evvel köşe müellifleri, müzikologlar tarafından baya bir olumlu reaksiyon almıştı. Ama albümün çıkmasının çabucak akabinde o periyot Universal Müzik Türkiye şubesini kapatınca biz de bu ülkede artık müzik yapamayacağız, bu iş olmayacak diye, biraz da kırgın olarak döndük San Francisco’ya. Ama yıllardır prodüktörlük yapıyoruz. Focal Production isminde bir imal şirketimiz var. O şirketle birlikte San Francisco etrafındaki mahallî sanatkarlar, genç sanatkarlarla birlikte projeler yapmaktayız. Ayrıyeten San Francisco Müzik Festivali’nin kurucularındanız. Danışman olarak çalıştık, şenlik için yıllar evvel. Onu da ayrıyeten devam ettirmekteyiz. Yani müzikten hiçbir vakit kopmadık. Lakin, Türkiye’deki müzik projelerimize uzunca bir orta vermiş olduk bu ortada.
Peki 1995 yılına gidelim. Aslında müziğe merakınız lisede başladı. Çalışmalarınıza Amerika’da başladınız. Sonrasında ne oldu da Türkiye’ye gelip bir albüm yapma fikri ortaya çıktı?
Evet lise devirlerinde başladık. Yüklü olarak elektronik çağdaş müzik kümelerinden David Bowie’nin tesiri altında kalan kümeleri dinlemeye başladık o devirlerde. Peter Murphy, Depeche Mode, ona benzeri bir çok kümenin tesiri altında kaldık. Üniversite periyotlarında Dj’lik yapmaya başladık. Dj’likten kazandığımız parayla kendimize ekipman alarak ufaktan projeler yapmaya başladık. Sanki bu biçim müziği Türkçe nasıl yapabiliriz biçiminde fikirler belirmeye başladı aklımızda. Tabi müzisyen bir aileden geldiğimiz için bunun da tesiri var. Tabi o devir popun revaçta olduğu bir periyottu. Şirketler Tarkan, Serdar Ortaç şeklinde müzisyenler bulma uğraşındaydı. ‘Klip Müzik” isminde bir şirket vardı o vakit. Şirketin başında Küme Gündoğarken’den Burhan Şeşen ağabeyimiz vardı. Ayrıyeten prodüktör olarak Ulubey Hekimov’la çalışıyorlardı. Bizim müziğimizi dinleyince bayağı bir heyecanlandılar. İkna ettiler şirketi. Farklı bir şey yapmamız gerek dediler. Şirketin tek kuralı şu oldu; tamam muahede yapacağız lakin albümde birkaç tane klasik pop stilinden müzikler olacak dediler. Tarkan üzere, Serdar Ortaç üzere. Biz de eyvallah deyip, projeyi yaptık.
“BAŞKALARININ İSTEDİĞİNİ DEĞİL, KENDİ İSTEDİĞİMİZİ YAPTIK”
Ama sizin biçiminizin da çok dışında bu istedikleri…
Evet, ancak onlar da para kazanmak için bu işin içerisindeler. Onların taleplerini yerine getirmek için ‘Biliyorum Sonunu’ isimli bir modül yaptık. Hafifçe alaturka stili vardı, hicivli, o kıvrak havaya uyan bir biçimi vardı. (Gülerek) Kandırdık onları. Ancak bu şekil modüllerle çıkış yapmak istemedik. ‘Duymak İstiyorum’ ve ona emsal slow balat kesimlerimiz vardı. Onlardan biriyle çıkma fikri başımızın ardında geziyordu yani. Macera bu türlü başladı. Albümü biz San Francisco’da kayıtlarını bitirdikten sonra, şirkete klibi de burada çekelim fikrini sunduk. Bilhassa ben sinema okuduğum için burada sinema etrafımız de bayağı geniş. ‘Duymak İstiyorum’ a çektik. Siyah beyaz çektik, o periyot Türkiye’de o stil klipler çekilmiyordu. Görüntü kameralarla çekiliyordu, biz 16 mm sinemaya çektik.
Aldık klibi biz İstanbul’a döndük. Oynatıyoruz klibi, albüm daha bitmemiş, mastering yapılıyor. Şirket de ‘ya neden renkli çekmediniz? Paranız mı yetmedi? Siyah beyaz, bir öyküsü yok.’ dedi. Kıssa arıyorlar. Yahu dedik. Sinema sinemasıyla çektik bunu. Bayağı bir baş döktük oluşturmak için. Şiirsel olabilmesi için uğraştık. Nihayetinde ‘ok’ dedikler. Biz bunu bir verelim. Gerisinden istediğimiz şekilde bir şey çekeriz dediler. Tamam dedik. Yalnızca dağıttılar klibi. Number One Tv vardı hatırlarsanız. Yüklü olarak yabancı müzik çalıyorlardı. Lakin bizim müziğe bayıldılar. Yeni bir soluk getirdiğini düşündüler. İşin komik tarafı o periyot Metallica’nın “Nothing Else Matters” klibi de çıkmıştı. Bir gün biz bir numaraya çıkıyorduk, bir gün Metallica. Modül orada patladı diyebiliriz. Sonra müzik kanalları da ayıp olmasın diye dönmeye başladı.(gülüyor) Bizim macera da o denli başladı.
“HERKESTEN EVVEL DİNLEYİCİMİZ BİZİ SAHİPLENDİ”
“Duymak İstiyorum” çıktı. O vakte nazaran de aslında farklı bir usuldü. Daha sakin, daha cool bir haliniz vardı. Daha evvel denenmemiş bir biçimdi tahminen. Birinci yansılar nasıl oldu?
Dinleyici açısından hiç bir vakit sorunumuz olmadı. Zira beşerler fark etmez, yeterli ve yeni bir şey sunulduğunda çabucak sahip çıakrlar. Lakin şirketlerle sorun çıkıyordu o periyot. Yani duyanlar, görenler acayip beğendi. Hatta, bir kaç gazeteci şirkete geldi bizimle görüşmek için. Bu müspet yansıdan sonra şirketin de bakış açısı değişti. Birden teğe demeçler vermeye başladılar. İşte Türkiye’nin birinci alternative müziğini biz yaptık. Birinci siyah beyaz sinema klibini biz çektik. Sahiplenmeye başladılar. Orası da birazcık komikti. Ama Cem’le benim için birazcık da macera oldu. Bir tahsil süreci, vakit zaman tepemizin attığı, vakit zaman da çok farklı durumlar oluyor diye kuş bakışı baktığımız bir ortam oldu. Ancak izleyicinin dinleyinin yansısı katiyen müspet oldu. Herkesten evvel onlar bizi sahiplendi. Bizim için de değerli olan buydu zati. Sanıyorum cool kalmamızın, sakin kalmamızın en büyük sebeplerinden biri de bu. Oburlarının yaptığını yaparak değil, kendi yaptığını ortaya sunarak, beşerlerle paylaşarak bir yerlere varmak, bir şeyler yapıyor olmak çok daha kıymetli bizim için.
“KÜSKÜNLÜKLE SAN FRANCİSCO’YA GERİ DÖNDÜK”
Son albüm Hayat 2001’de çıkıyor ve sonrasında Amerika’ya dönüyorsunuz. Neden bu kadar kısa sürdü? Hala o devirleri yaşayanların duyduğunda “ah ne hoş şarkılardı” dediği müziklere imza attınız. Neydi sizi burada kalmaktan vazgeçtiren?
Türkiye’deki şirketlerin ortasındaki o kaotik ortam bizi çok rahatsız etmeye başladı. Hayat albümü bizim için yaptığımız o iki albümden çok çok daha değerliydi. Zira, elektronik müziğin yüklü olduğu, San Francisco’dan çok önemli isimlerleçalışıp, kayıtlarını aldığımız, otaya sürdüğümüz bir albümdü. Ama, albüm şimdi piyasaya çıkmıştı ki Universal Müzik kapatılınca albüm tam olarka piyasaya çıkmadan evvel ömrü de bitmiş oldu. Bu bizi biraz düşkırıklığına uğrattı. O kadar uğraştık, bir yerlere varmıyor, napalım dedik. Küskünlükle geri döndük San Francisco’ya. Ama bu müzikten kopmuş olmak demek değil. Var, yıllardır üzerinde çalıştığımız yeni bir proje var. Covid’den ötürü birazcık orta vermek zorunda kaldık. Ama full bir albüm geliyor. Yeni bir Cemali albümü geliyor.
Ne vakit gelecek albüm?
Senenin sonuna hakikat planlıyoruz.
Peki tekrar slow yüklü mı duyacağız sizi?
Evet slow yüklü, birazcık da elektronik müziğin yüklü olduğu bir proje bu. Tempolu modüllerde birazcık daha güç, birazcık daha istedikelrimizi anlatmaya çalışan kelamlar var. Lakin yüklü olarak slow balatlarla dolu bir albüm olacak.
Heyecanla bekliyoruz…
Biz de heyecanlıyız.
Uzun bir mühlet müzik seyahatiniz sürdü. Bu müddette yaş aldınız, müzik seyahatiniz demlendi. Bugün 95 yılındaki genç müzisyene dönüp baktığınızda ona ne söylemek isterdiniz?
(Gülüyor) Biraz daha sakin olmayı, birqaz daha dingin olmayı sanıyorum söylerdim ki bu hiç bir vakit olamaz o yaşta. Ancak bizim için o periyot çok hoş bir periyottu. Hem zevk aldığımız hem de bir şeyler ortaya koyduğumuz bir periyottu. Elbette yanılgılarımız oldu, kusurlarımız oldu. Lakin hayat bu türlü bir şey…
O günlerden sizin aklınıza kalan kendi müziklerinizin dışında bir müzik söyleyin desem bu ne olurdu?
İlk aklıma gelen, Cartel 1 numara. Natürel ki Sezen Aksu, Zerrin Özer, Şebnem Ferah, Kargo sevdiğimiz insanlardı. Bizim ilham kaynağımız da Cem Karaca, Barış Manço, Ahmet Kaya. Yollarından devam ettiğimiz beşerler oldular.
22 yıl sonra yeni kısmıyla geri dönen Cemali kümesinin üyesi Ali Tosun’un katıldığı podcast kaydını dinleyebilirsiniz.
CEMALİ KISMI PODCAST’İ (TIKLA-DİNLE)
