Koç Üniversitesi Rahmi M. Koç Bilim Madalyası’nın bu yılki sahibi, 2013 yılından bu yana Cambridge Üniversitesi’nde memleketler arası alakalar profesörü ve Emmanuel College’da siyaset bilimi araştırmacısı olarak vazife yapan Prof. Dr. Ayşe Zarakol oldu.
Koç Üniversitesi açıklamasına nazaran, bir yıl fen, mühendislik ve tıp; takip eden yıl da iktisadi, idari, toplumsal, insani bilimler ve hukuk alanlarına odaklanan ödül, üniversal bilgi birikimine üst seviye katkıda bulunmuş 50 yaşını aşmamış bilim beşerlerine veriliyor.
Prof. Dr. Ayşe Zarakol, tarihî sosyoloji ve memleketler arası bağlantılar alanlarının kesişiminde yer alan ve memleketler arası sistemde Doğu-Batı alakaları, dünya düzen(ler)inin tarihi ve geleceği, modernite ve egemenlik hususlarındaki kavramsallaştırmaları, yükselen ve gerileyen güçler ve mukayeseli bakış açısıyla Türkiye siyaseti mevzularına odaklandığı araştırmaları ile insani bilimlere yaptığı yenilikçi ve bütünsel inanılmaz katkıları nedeniyle madalyaya layık görüldü.
Zarakol’un 2022’de Cambridge University Press’ten çıkan ve şimdiden birçok mükafata layık görülen son kitabı Batı Öncesi: Doğu Dünya Sisteminin Yükselişi ve Çöküşü, Avrasya odaklı milletlerarası bağlantılar için alternatif bir global tarih öneriyor.
Bu kitabıyla yeni bir milletlerarası bağlantılar tarihini bilhassa Batılı milletlerarası bağlantılar uzmanlarına anlatmayı hedefleyen ve araştırmaları dünyaca ilgi gören Zarakol’un Koç Üniversitesi Yayınları (KÜY) tarafından yayımlanmış Hezimetten Sonra: Doğu Batı ile Yaşamayı Nasıl Öğrendi isimli bir kitabı da bulunuyor.
Prof. Dr. Zarakol’u akademinin dışına çıkarıp kitlelerle buluşmasını sağlayan kitapta Türkiye, Japonya ve Rusya’nın Batı ile bağları derinlemesine ve mukayeseli olarak inceleniyor, bu ülkelerin memleketler arası sisteme entegrasyonu irdeleniyor.
“KOÇ ÜNİVERSİTESİ OLARAK DEĞERLİ BİR EŞİĞİ GEÇMENİN ARİFESİNDEYİZ”
Açıklamada görüşlerine yer verilen Koç Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Metin Sitti, Ayşe Zarakol’un kimsenin sormaya cüret edemediği sorularla, insani bilimlerin odağında yer alan kimi bahislerde değişik karşılıklar arayan, devrimci bir bakış açısıyla tarihe ve günümüze bakmayı sağlayan çalışmalarının hakikaten en büyük övgüyü hak ettiğini söz etti.
Sitti, Cumhuriyet’in yeni yüzyılında birçok heyecanı barındıran bir periyodun arifesinde olunduğunu belirterek, bilimin, dünyada yaşanan tüm zorluklara karşın her zamanki üzere ilerlemeye devam edeceğine vurgu yaptı.
Prof. Dr. Metin Sitti, şunları kaydetti:
“Artık buluşların da yeni teknolojiler ve süratli işbirlikleri, yapay zekâ üzere araçlar sayesinde baş döndürücü bir sürate ulaştığı bu yüzyılda biz de Koç Üniversitesi olarak kıymetli bir eşiği geçmenin arifesindeyiz. Güçlü altyapımız, Vehbi Koç Vakfımızın cömert dayanağı, alanında öncü akademik takımımız, ehil idari takımlarımız ve çok parlak öğrencilerimiz ile hudutlarımızın dışına çıkmamamız için hiçbir neden, mani göremiyorum.”
Koç Üniversitesi’nin kurulduğu birinci yıllardan bu yana Cumhuriyet’in istediği kanıda, bilgide, sıhhatte güçlü ve yüksek karakterli genç insanları yetiştirmeyi birincil görevi saydığını belirten Sitti, “Benim de en temel misyonum bu kurumun geleceğin başkanlarını yetiştirmesini sağlamak olacaktır.” değerlendirmesini yaptı.
Prof. Dr. Sitti, ülkenin, bilimin çok farklı alanlarında ve toplumsal hayatta ülkeyi ve dünyayı ileriye götürecek çalışmalar yapan, bu çalışmaları yaparken kendi hayallerinin peşinden giden, özgür ve özgün düşünebilen gençlere muhtaçlığı olduğunu aktararak, “Biz bunu başarabildiğimiz noktada kuşkusuz ülkemizin önünde çok büyük fırsat kapıları açılacak.” sözlerini kullandı.
“ULUSLARARASI İLGİLER TARİHİ DAİMA AVRUPA MERKEZLİ”
Prof. Dr. Ayşe Zarakol ise Türkiye’den aldığı bu mükafatın kendisi için çok değerli olduğunu tabir ederek, mükafatı Cumhuriyet’in 100. yılında almış olmasının çok hoş bir his olduğunu lisana getirdi.
Uluslararası ilgiler tarihinin daima Avrupa merkezli ve 17. yüzyıldan başlatılarak anlatıldığını kaydeden Zarakol, “ABD’de ders görürken anlatılan şeyler bana bir noktada daima eksik ya da yanlış geliyordu. Tezimi bunun üzerine şekillendirdim. Anlattığım şeyin yanlışsız olduğunu göstermek için diğer örnekler de eklemek istedim, Türkiye, Rusya, Japonya karşılaştırması böylelikle ortaya çıktı. O sırada ABD’de sosyoloji kullanarak, tarih kullanarak üç ülkeyi karşılaştıran örnekler çok fazla değildi.” açıklamasını yaptı.
Yakın vakte kadar nizamın daima büyüdüğünün, genişlediğinin, sonunda bütün dünyayı kaplayacağının ve orada tarihin biteceğinin konuşulduğunu aktaran Zarakol, şunları kaydetti:
“Uluslararası liberal nizam krize girene kadar zannedilen şey herkesin katılmasıyla bu tertibin büsbütün küreselleşeceğiydi-sonrasına ise ‘end of history’ deniyordu. 90’ların yaygın niyeti buydu. Zira 17. yüzyıldan yakın vakte kadar olan bu öykü, sistemin genişleyip yalnızca içindeki büyük güçlerin değişeceğine dair bir öyküydü. Ancak işin içine Avrasya’yı da katıp daha evvel orada var olan memleketler arası sistemlere bakarsanız, milletlerarası sistemin illa büyümesi gerekmediğini, bazen çökebileceğini, kaybolabileceğini, unutulabileceğini de görüyorsunuz. O karşılaştırmadan öğrenebileceğimiz şeyler var.”
