6 Şubat Kahramanmaraş sarsıntılarının akabinde gözler sarsıntı riski yüksek vilayetlere çevrildi.
Son sarsıntı uyarısı ise Samsun’un Atakum ilçesi için geldi.
Üç akademisyenin misyon aldığı “Atakum Zelzele Acil Afet Durum Bilgi Sistemi” Projesi’nde Atakum ilçesi ve yakın etrafının 3 farklı model ile sarsıntı hassaslık tahlilleri ve tahlillerin tutarlılık testleri gerçekleştirildi.
Proje ile yer yapısı, litoloji (kayaların fizikî özellikleri), dere yatakları, kıyı dolguları incelendi ve sonuç olarak farklı birçok parametre kullanılarak Atakum zelzele hassaslık durumu tespit edildi.
“Atakum Zelzele Acil Afet Durum Bilgi Sistemi” Projesi’nde misyon alan Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Coğrafya Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Muhammet Bahadır, Samsun’da bilhassa Atakum ilçesinde zelzele riskiyle ilgili iki yıl süren bir çalışma yaptıklarını ve çalışmanın sonuna yaklaştıklarını söyledi.
ATAKUM NÜFUSUNUN YÜZDE 80’İ YÜKSEK VE ÇOK YÜKSEK RİSKLİ ALANLARDA YAŞIYOR
Atakum ilçesinin tamamında sarsıntı hassaslığı tespit ettiklerini anlatan Bahadır, Cağaloğlu Bulvarı olarak da bilinen Abdullah Gül Bulvarı’ndan kıyı bölümüne kadar olan kıyı şeridinin sarsıntı açısından yüksek risk barındırdığını vurguladı.
Doç. Dr. Bahadır, “Litoloji, faya uzaklık, yer ivmesi, jeomorfolojik faktörler, sıvılaşma sorunu üzere dataları kullanarak tahliller yaptık. Tahliller sonucunda bilhassa Atakum ilçesinin kıyı bandı dediğimiz kesiti, birinci ve ikinci derecede yüksek sarsıntı riski içermektedir. Atakum ilçesinin 2000 yılından 2023 yılına kadar gelişim alanlarını da çıkardık. 2023’e kadar Atakum şehirsel alanı dört kat büyümüş ve bu büyük alanlarla biz zelzeleye hassas alanları tespit ettik ve çalışmalar sonucunda Atakum nüfusunun yüzde 80’inin yüksek ve çok yüksek riskli alanlarda yaşadığı sonucuna vardık.” diye konuştu.
“BİNALARIMIZI SARSINTIYA GÜÇLÜ YAPMAKTAN ÖBÜR TALİHİMİZ YOK”
Türkiye’de ve dünya genelinde en çok can kaybı yaşanan doğal afetin zelzele olduğunun altını çizen Doç. Dr. Bahadır, şöyle devam etti:
“1943 Ladik ve 1944 Erbaa sarsıntılarında Samsun’da yaşayan beşerler büyük ziyan görmüşler. 1943 Ladik zelzelesinde Samsun’da 4 bin insan ömrünü yitirmiş ve gayri resmi sayılara nazaran bunun 2 bin civarı ise kent merkezinde yaşayan insanlardan oluşmakta. Ladik sarsıntısının üzerinden yaklaşık 65 yılın üzerinde bir vakit geçmiştir, Kuzey Anadolu Fayı tekerrür eden bir fay, kronolojik olarak zelzeleler kendini tekrar ediyor. Atakum ilçesi özelinde nüfusunuzun yüzde 80’i yüksek ve çok yüksek riskli alanlarda yaşıyor. Bu durumda binalarımızı sarsıntıya sağlam yapmaktan diğer bahtımız yok. ‘Biz fay sınırına uzağız!’ Ancak 1943’te de Samsun fay sınırına uzaktı.”
Sadece Atakum’da değil İlkadım ilçesinde yamaçların etek kısımları, Cumhuriyet Meydanı ve kıyıya kadar olan kısımların da yüksek sarsıntı riski barındırdığına işaret eden Bahadır, “Gazi ve Çiftlik caddelerinden aşağısı, Tekkeköy’ün büyük bir çoğunluğu, daima alüvyon taban üzerinde. Buralar aslında büsbütün birinci sınıf tarım yeri. Pekala biz ne yapmışız? Yol yapmışız, yerleşime açmışız. Yanlışsız mu? Hayır. Pekala şu anda bunu engelleme bahtımız var mı? Yok. O vakit ne yapmamız lazım? Binayı bu tabana uygun yapmamız lazım.” değerlendirmesinde bulundu.
Doç. Dr. Bahadır, 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli sarsıntılarda, ihtarlara karşın sarsıntı öncesi tedbir alınmamasının sonuçlarının acı bir halde deneyim edildiğine dikkati çekerek, şunları kaydetti:
“Türkiye bir sarsıntı ülkesi, Ahmet Mete Işıkara hocamızın, 1999 Marmara zelzelesinde gündeme gelmişti, onun hoş bir kelamı var, ‘Deprem öldürmez, bina öldürür.’ diyordu ki çok gerçek bir kelam. Sarsıntı ne kadar şiddetli olursa olsun Japonya’da bunu görüyoruz, zelzelede binalarından çıkmıyorlar zira binalarına güveniyorlar. Ben de bir vatandaş olarak binama güvenmeliyim, kolonu kesmemeliyim ya da kestirmemeliyim. Her şeyden evvel biz en az can kaybını nasıl sağlarız? Ya da hiç can kaybı olmadan bu felaketleri nasıl atlatırız üzere sıkıntıları çözmemiz gerekiyor.”
“DEPREMLE YAŞAMAYI ÖĞRENMELİYİZ”
Binaların bilimin söylediklerine nazaran inşa edilmesi ya da güçlendirilmesi gerektiğini vurgulayan Bahadır, şöyle dedi:
“Özellikle insanlarımız lütfen, ‘Benim konutum sarsıntıya sağlam mı? Bir konut alırken yönetmeliklere uygun yapılmış mı? Kolonlarda kesilme var mı? Kirişlerde eksik var mı, plan, projesine uygun yapılmış mı?’ Sonuçta çoluğumuz çocuğumuzla oturacağız. Bunları dikkate alsınlar ve olağan ki bundan sonraki süreçte bilhassa kamu kurum ve kuruluşlarımız lütfen yönetmeliklere, kanunlara uygun yapılaşma ruhsatlandırmaya değer versinler ki hiç kimse vebal altında kalmasın.”
Millet olarak zelzeleyle yaşamanın öğrenilmesi gerektiğini vurgulayarak, “Amacımız bu süreci en az can ve mal kaybı ile atlatmak olsun. Devletimizin başlattığı kentsel dönüşüm bu bakımdan çok kıymetli, lütfen halk olarak bizler de sahip çıkalım, canımız yanmasın.” kelamlarına yer verdi.
