Tarihi Zeyrek Çinili Hamamı, son defa bir standa konut sahipliği yapıyor. Küratörlüğünü Mana Arslanoğlu de Coster’in üstlendiği “Kalıntıların Şifası” sergisi, tarihi hamamın arkeolojik bir hafriyata dönüşen 13 yıllık onarım sürecinden ilham alıyor.
Bugün ziyarete açılan standa dair açıklamada bulunan Coster, projenin Zeyrek Çinili Hamam’da gerçekleşen, hamamın tarihi kısımları ve Bizans sarnıçlarını kapsayarak yere özel olarak kurgulanmış birinci ve son stant olduğunu tabir etti.
Coster, gelecek yıl hamamın 14 yıl ortadan sonra tekrar ısıtılarak kendi işlevine kazandırılacağını belirterek, “Hamam olarak tekrar kullanımı öncesinde bu özel tarihi miras yerini stant vesilesiyle kamuyla buluşturmak istedik. Bunun sebebi de aslında hamamların Osmanlı İmparatorluğu’nda insanları birleştirici, bir ortaya getiren, aidiyet duygusu yaratan toplumsal rolleri olmasıydı. Biz de kültür sanat yoluyla Zeyrek Çinili Hamam’a bu işlevini kazandırmayı dilek ettik.” dedi.
Restorasyon sürecinin sonlarına gerçek hamamın altında Bizans sarnıcının keşfedildiğinden bahseden Coster, şunları kaydetti:
“Bu sarnıç daha evvel varlığından bile haberi olunmayan bir keşif oldu. Ayrıyeten sarnıcın duvarlarında kalyon fotoğrafları de bulundu. Barbaros Hayreddin Paşa’nın Avrupa’dan getirdiği kürek mahkumlarının yaptığı düşünülen bu fotoğraflar 500 yıl sonra gün yüzüne çıkmış oldu. Bu sebeple standın oluşumunda arkeolojik hafriyat çalışmaları büyük bir rol oynadı. Sergiyi kurgularken yerin mimarisi ve tarihinin yanında Osmanlı hamamlarının metaforik dünyasına dair de bir araştırma yürüttük. Tarihi kalıntıların keşfi ve tamiri sırasında ortaya çıkan katmanların bizi dönüştürebilme olasılıkları üzerine odaklandık. Bu yalnızca tarihi medeniyetlerin kalıntıları manasında değil, zihnin kalıntıları manasında da düşünülebilir.”
“BİZANS SARNIÇLARINDA SANATKARLARI AĞIRLAMAYI SÜRDÜRECEĞİZ”
İstanbul kültür sanat ortamının çok canlı olduğu bir devirde sergiyi yaklaşık 10 günlük ön izleme ile açtıklarına işaret eden Coster, özel gösterimlerde karşılaştıkları ilgiden ziyadesiyle şad kaldıklarını lisana getirdi.
Anlam Arslanoğlu de Coster, hamamın sanatla ilgili seyahatinin 2024 yılındaki faaliyete geçişinden sonra da devam edeceğine değinerek, “Hamamın içerisinde olmasa da onarım esnasında keşfedilen Bizans sarnıçlarında sanatkarları ağırlamayı sürdüreceğiz. Hamama yıkanmaya gelen ziyaretçiler, sarnıçta çeşitli yerleştirmelerle karşılaşacaklar. Ayrıyeten Zeyrek Çinili Hamam Müzesi’ni de keyifle gezebilecekler.” diye konuştu.
Zeyrek Çinili Hamam Kurucu Yöneticisi Koza Güreli Yazgan ise 500 yılık tarihiyle Zeyrek Çinili Hamam’ın klâsik bir hamamdan daha fazlası olduğuna dikkati çekerek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Hamam binası, Zeyrek Çinili Hamam Müzesi, Bizans sarnıçları ve arkeolojik yapıtların sergilendiği bahçesiyle 3 bin metrekareye yayılan bir kompleks. Maksadımız hamam geleneğini sürdürülebilir bir bakış açısıyla yaşatırken, bu başyapıta kültürel ve sanatsal bir fonksiyon de katmak. Ayrıyeten ‘Kalıntıların Şifası’ standı vesilesiyle bu değerli kültür mirasını, işleyen bir hamam olmadan evvel geniş kitlelerle buluşturabilmek için stant boyunca fiyatsız olarak halka açıyoruz. Böylece herkes hamamın mimarisini deneyimleme fırsatına sahip olacak. Tarihi ehemmiyeti olan bu değerli projeyi Cumhuriyetimizin 100. yılında İstanbul’a armağan ediyor olmaktan ayrıyeten memnunuz.”
Sergiye katılan 22 sanatçı ortasında Francesco Albano, Adrian Geller, Alice Guittard, Başak Günak, Maryam Hoseini, Ahmet Doğu İpek, Lara Ögel, Zoe Paul, Daniel Silver, Panos Tsagaris, Ezgi Türksoy ve Elif Uras hamamın tarihi, mitolojisi ve mimarisine cevap veren, yere has yeni işler üretti. Stantta ayrıyeten Erol Akyavaş, Mehtap Baydu, Hera Büyüktaşçıyan, Dorothy Cross, Candeğer Furtun, Cecilia Granara, Renée Levi, Maude Maris, Ayça Telgeren ve Marion Verboom’un yapıtları da yer alıyor.
2024 YILININ BİRİNCİ GÜNLERİNDE TEKRAR ISITILACAK
Osmanlı Donanması’nın Kaptan-ı Deryası Barbaros Hayreddin Paşa tarafından yaptırılan ve 1530-1540 ortasında Osmanlı İmparatorluğu kültürel ihtişamının tepesindeyken Mimar Sinan tarafından inşa edilen hamam, onarımın akabinde geçen sene birinci defa İstanbul Kültür Sanat Vakfının (İKSV) düzenlediği 17. İstanbul Bienali’ne konut sahipliği yapan yerlerden biri olmuştu.
Osmanlı yıkanma ritüellerini bugüne taşıyarak konuklarına yine hamam tecrübesi sunacak Zeyrek Çinili Hamam, 2024 yılının birinci günlerinde ısıtılacak.
“Kalıntıların Şifası” standı 5 Kasım’a kadar fiyatsız olarak ziyaret edilebilecek.
ZEYREK ÇİNİLİ HAMAM MÜZESİ
Hamamla eş vakitli olarak açılan Zeyrek Çinili Hamam Müzesi de ziyaretçilerini Roma, Bizans ve Osmanlı devrini kapsayan tarihi bir seyahate davet ediyor. Atelier Brückner tarafından tasarlanan müzenin katlarından biri, onarım ve hafriyatlar sırasında keşfedilen ve hamamın içinde koruma edilen yaklaşık 3 bin modüllük mavi-beyaz İznik çini modüllerinden oluşan bir seçkiye ayrılıyor. Yapılan ayrıntılı araştırmalar, 37 eşsiz desene sahip 10 binden fazla çininin, birçoğu 19. yüzyılda Avrupa’daki özel koleksiyonculara ve müzelere satılmadan evvel hamamın iç duvarlarını süslediğini ortaya çıkardı.
Ziyaretçiler, dijital etkileşimli bir tecrübe aracılığıyla 16. yüzyıla seyahat yapabilecek ve hamamın 360 derecelik görünümünü keşfedebilecekler. Hamam ritüeli ile özdeşleşmiş havlular, taslar, kıymetli metaller ve sedeflerle süslenmiş nalınlar üzere tarihi hamam nesnelerini içeren itinayla hazırlanmış seçkinin yanı sıra müzede hamamın Mimar Sinan tarafından tasarlanmış dahiyane su ve ısıtma sistemlerini açıklayan şema ve maketler de görülebilecek.
Adını UNESCO Dünya Mirası Listesi‘ndeki tarihi Zeyrek semtinden alan bu kapsamlı onarım projesi, hamam olarak kullanılacak kısımların yanı sıra bünyesinde müze, tarihi Bizans sarnıçları ve aktiflik, bahçe alanları ile birlikte İstanbul kültür-sanat haritasındaki yerini alarak dünyanın huzuruna çıkıyor.
