Son yıllarda toplumsal medya kullanımının küçük yaşlara kadar düşmesi ve dijital uygulamaların yaygınlaşması, birçok tehlikeyi de beraberinde getiriyor. “Challenge” olarak tabir edilen, özellikleri gençleri rekabete ve güç gösterisine yönlendiren meydan okumalar, toplumsal medya platformlarında domino tesiri yaratıp süratle yayılarak geniş kitleleri etkileyebiliyor.
Hemen her gün değişen yüzleriyle ortaya çıkan toplumsal medya akımları, çocukların ve gençlerin ruh sıhhatini etkilemesinin yanı sıra fizikî ziyan da veren tehlikeli boyutlara varabiliyor.
Bu akımların son örneği madeni para ile oynanan “kanlı para” oyunu oldu. Oyunu kaybeden kişi, ellerine madeni parayla vurularak cezalandırılıyor. Bu durum, elde kanama, yara, çatlak ve kırıklara neden olabilirken, uzmanlar oluşan açık yaraların enfeksiyon riskini de artırdığına dikkati çekiyor.
Uzmanlar, çocukları ve gençleri öngörülemez tehlikelere sürükleyen toplumsal medya akımlarının yarattığı ruhsal ve fizikî ziyanlara ait değerlendirmede bulundu.
“MEYDAN OKUYUŞA KARŞI ÇOCUK ‘HAYIR’ DİYEMİYOR”
Sosyal Medya ve Dijital Güvenlik Eğitim Araştırma Merkezi (SODİMER) Lideri Prof. Dr. Levent Arslan, toplumsal medya akımlarının “challenge” ismi verilen meydan okumalardan oluştuğunu, buz kovası boşaltmaktan baykuş üzere oturmaya kadar birçok farklı akım olduğunu anlattı.
Son periyotlarda gençler ortasında şiddet temalı akımların ağır bir halde ortaya çıktığına dikkati çeken Arslan, “tuz buz”, “kuru kahve” ve “bayıltma” akımlarının bunlara örnek olabileceğini söyledi.
Arslan, manzara temalı toplumsal medya platformlarının tesiriyle bu akımların süratle yayıldığını ve sorunlu durumlar yaratabildiğini vurguladı. Bu akımların merkezinde meydan okuma olduğunu aktaran Arslan, bu meydan okuyuşa karşı çocuğun “hayır” diyememesinin sorun teşkil ettiğini kaydetti.
Buradaki temel özelliğin öne çıkma, onanma ve kendini gösterme olduğunu söz eden Arslan, şu değerlendirmede bulundu:
“Bu yüzden de çocuklar karşılıklı olarak birbirlerine bu davranışları yaparak toplumsal medya üzerinde kendilerini göstermek istiyorlar. Zira toplumsal medyanın insanların beynindeki amigdala dediğimiz haz bölgesindeki tesiri bu. Kendini göstermek, onanmak, retweet almak, beğeni almak biçiminde bunlar görülmekte. Bu yüzden de çok süratli bir biçimde yayılmakta.”
Kanlı para akımına değinen Arslan, anne babalar ile öğretmenlerin bu bahiste uyarılması ve bu çeşit akımlara ait okullarda denetim sisteminin geliştirilmesi gerektiğinin altını çizerek, okulların disiplin işleyişlerini yenilemenin ve öğretmen eğitimlerinin ehemmiyetine dikkati çekti.
“EBEVEYNLER, DİJİTAL OLARAK ÇOCUKLARIN AYAK İZLERİNİ KESİNLİKLE TAKİP ETMELİ”
“Dijital arkadaş” diye bir kavram geliştirdiğini aktaran Arslan, “Ebeveynler, dijital olarak çocuklarının ayak izlerini kesinlikle takip etmeli. Çocukları tabletle bilgisayarla internetle korkutmak yerine onların hangi ortamlarda yer aldığını arkadaşça öğrenmeleri lazım. Buna ‘dijital arkadaşlık’ diyorum.” tabirlerini kullandı.
Prof. Dr. Arslan, bu hususta Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığına da büyük vazife düştüğünü ve hane içi dijital eğitimin çok değerli olduğuna işaret ederek, ailelerin de çocuklarının hangi site ya da uygulamalara girdiğini, hangi oyunları oynadığını takip etmesi gerektiğini belirtti.
Çocukların uç kutusunun içerisine toz şekerleme doldurarak, “puff bar” ismiyle bilinen elektronik sigarayı taklit ettiğini kaydeden Arslan, bunun imaline ait toplumsal medyadan görüntü paylaştıklarını aktardı.
Arslan, birçok çocuğun bunu kullanan ebeveynlerinden gördüğünü, âlâ rol model olamadıktan sonra bir sonuç elde etmenin de mümkün olmadığını söyledi.
Sosyal medya akımlarının tehlikesine dikkati çeken Arslan, şunları kaydetti:
“Ölüme kadar götürebilir. Zira hiç ummadığımız fizikî rahatsızlıklar ortaya çıkabiliyor. Bayıltma aksiyonu bu türlü bir aksiyon. Boğazına vuruyorlar ve çocuk bayılıyor. Lakin burada çocuk her türlü fizikî ıstıraba girebilir. O yüzden böylesi akımlar çok tehlikeli. Bulaşık deterjanı yutma diye bir akım var. Bulaşık makinesine koyduğumuz bulaşık deterjanı var ya o topu yutuyor adam. Tuz buz yapıyor kolunun üstüne ve kol bir anda kabarıyor, kimyasal tepkilere uğruyor. Bu yüzden öngörülemeyen tehlikeler de mevcut. Herkesin uyanık olması, bu süreci görmesi ve dijital arkadaşlığı önemsemesi gerekiyor.”
AKIMLARA YÖNELMEDEKİ ESAS SEBEP DUYGUSAL GEREKSİNİMLERİN KARŞILANMAMASI
İbn Haldun Üniversitesi (İHÜ) Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefa Bulut, cep telefonu kullanımının artması ve toplumsal medyanın yaygınlaşmasıyla pek çok yaş kümesinde toplumsal medya bağımlılığı oluştuğuna dikkati çekti.
Bulut, toplumsal medya platformlarında moda olan akımların 45 saniye, 1 dakikalık kısa görüntülerle gerçek hayatta uygulandığını belirterek, “İnsanlar yaptıkları şeyleri toplumsal medyaya atıp beğeni toplamak istiyorlar. Gerçek yaşantıda var olmayan arkadaş kitlesini, sevilme, beğenilme, istenilme hissini bir halde burada tatmin ediyorlar. Beğeni topluyor, güzeline gidiyor, kendine hürmeti artıyor, daha mutlu oluyor. Olağan yaşantıda bu ilgiyi, tezahüratı alamayacak lakin orada alıyor.” tabirlerini kullandı.
Özellikle ergenlik devirlerinde çocukların ve gençlerin var olduklarını kanıtlayabilmek için bu cins eğilimlere yöneldiklerini belirten Bulut, akımlara katılmanın öteki nedenini de “sosyalleşerek oluşturulan küçük kümelerin kesimi olmaya çalışmak” halinde açıkladı.
Prof. Dr. Bulut, kanlı para üzere oyunların oynanmasında dizi ve sinemalardaki sahnelerden de etkilenildiğini, bilhassa mevt ve yaralanma sahnelerinin bir müddet sonra duyarsızlaşmaya sebep olduğunu söyledi.
Bu cins yaralanmalı oyunlarda kişinin karşısındakinin acısını umursamamaya başladığını ve yenme hissinin galip geldiğini aktaran Bulut, acı çeken tarafın da duyduğu acıya karşın pes etmeyerek güçlü olduğunu kanıtlamaya çalıştığını kaydetti.
