İlk kuruluş ismi “Türk Lisanı Konuşan Ülkeler İşbirliği Kurulu (kısaca Türk Keneşi-Türk Konseyi)” olan TDT, 3 Ekim 2009’da Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye tarafından imzalanan Nahçıvan Mutabakatı’yla kuruldu.
Ortak tarihi ve kültürel kıymetlere sahip Türk dünyasını bütünleştirmeyi amaçlayan TDT, üye ülkelerle iktisattan siyasete, kültürden turizme, eğitimden spora kadar çeşitli alanda işbirliğinin tabanını oluşturmaya yönelik faaliyetler yürütüyor.
Zamanla bölgesel ölçekte tanınırlığı artan TDT, 14 yılda yaklaşık 5 milyon kilometrekare toprağa sahip üye ülkeleriyle Türk dünyasının jeopolitik pozisyonunu güçlendiren milletlerarası teşkilat haline geldi.
YENİ BİR DEVRİN BAŞLANGICI
12 Kasım 2021’de İstanbul’da düzenlenen 8. Önderler Doruğu’nda Türk Kurulundan “Türk Devletleri Teşkilatı” olarak ismini değiştirme kararı, memleketler arası arenada Türk dünyasındaki entegrasyon sürecinde yeni bir devrin başlangıcı biçiminde yorumlandı.
2019’daki Bakü Tepesi’nde, Özbekistan’ın da katılmasıyla üye ülke sayısı 5’e çıkan TDT’de Türkmenistan, Macaristan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) “gözlemci” olarak yer alıyor.
Merkezi İstanbul’da bulunan TDT, Devlet Liderleri Kurulu, Dışişleri Bakanları Kurulu, her ülkeden gelen akil insanlardan oluşan Aksakallar Kurulu, Kıdemli Memurlar Komitesi ve Sekretaryadan oluşuyor.
Bunun yanı sıra TDT, Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA), Memleketler arası Türk Akademisi ve Milletlerarası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY), Türk Yatırım Fonu, Türk Kültür ve Miras Vakfı üzere mevcut işbirliği sistemleri için çatı kuruluş görevi görüyor.
TDT, Birleşmiş Milletler (BM) başta olmak üzere Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve Dünya Gümrük Örgütü (WCO) üzere çok sayıda değerli memleketler arası örgütle de iştirak yürütüyor.
Macaristan’ın başşehri Budapeşte’de temsilciliğini açan TDT, bu kararıyla gözlemci üyesi Macaristan’ın yanı sıra AB ile AGİT, OECD, Vişegrad Kümesi üzere öteki kurumlarla alakalarını güçlendirmeyi ve teşkilatın Avrupa’daki görünürlüğünü artırmayı hedefliyor.
10. TEPE 3 KASIM’DA
“Türk Dünyası-2040 Vizyonu Belgesi” ile geleceğe yönelik stratejik perspektiflerini belirleyen TDT, Türk dünyasında karşılıklı inanç ortamının pekiştirilmesini, siyasi dayanışmanın güçlendirilmesini, ekonomik ve teknik işbirliği imkanlarına ivme kazandırılmasını, beşeri ilgilerin sağlıklı yapılara kavuşturulmasını, Türk dünyasının tarihi ve kültürel birikimlerinin en geniş formda kayıt altına alınmasını amaçlıyor.
Kazakistan’ın Almatı kentinde 21 Ekim 2011’de düzenlenen tepede, iktisat ve ticaret, 23 Ağustos 2012’de Kırgızistan’ın başşehri Bişkek’teki dorukta bilim ve kültür, 16 Ağustos 2013’te Azerbaycan’ın Gebele kentindeki tepede ulaşım, 5 Haziran 2014’te Bodrum’daki dorukta turizm, 11 Eylül 2015’te Kazakistan’ın başşehri Astana’daki dorukta medya ve enformasyon, 3 Eylül 2018’de Kırgızistan’ın Çolpan Cet kentindeki dorukta gençlik ve ulusal sporlar, 15 Ekim 2019’da Azerbaycan’ın başşehri Bakü’deki tepede küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin desteklenmesi, 12 Kasım 2021’de İstanbul’daki tepede dijital çağda yeşil teknolojiler ve akıllı kentler mevzuları ön plana çıktı.
En son Türkiye’de 6 Şubat’ta meydana gelen zelzeleler sonrası 16 Mart’ta Ankara’da düzenlenen TDT Harika Tepesi’nde bir ortaya gelen başkanlar, yakın ve samimi formda Türkiye’nin yanında yer aldıklarını tabir etti.
Söz konusu tepe sonrasında imzalanan Ankara bildirisinde, “afet yönetimi” konusu TDT’nin yeni işbirliği alanlarından biri olarak belirlendi.
Kuruluşundan bu yana devlet liderleri seviyesinde 9 tepeye konut sahipliği yapan TDT, 10. doruğunu de 3 Kasım’da Kazakistan’ın başşehri Astana’da düzenlemeye hazırlanıyor.
