“Hudutların Kanunu” sinemasındaki rolüyle, 1967 Antalya Altın Portakal Sinema Şenliği’nde En Güzel Erkek Oyuncu seçilen ve Türk sinemasına birçok unutulmaz üretim kazandıran Yılmaz Güney vefatının 39. yılında anılıyor.
Asıl ismi Yılmaz Pütün olan usta sinemacı, Hamit ve Güllü Pütün çiftinin çocuğu olarak 1937’de Adana’nın Yenice köyünde dünyaya geldi. Birinci ve orta tahsilini Adana’da tamamlayan Güney, harçlığını çıkarmak üzere şimdi 13 yaşındayken bisikletiyle sinemalara 16 milimetrelik sinema bobinleri taşıdı ve sırtındaki panoda sinema afişleri sergiledi.
Başarılı sanatçı, And Sinema ve Kemal Sinema şirketlerinin bölge temsilciliklerinde sinema dağıtıcılığı yaptı. Güney’in edebiyata ilgisi sinemaya yönelmesinde değerli etkenlerden biri oldu. Yaşar Kemal aracılığıyla Yeşilçam’ın usta direktörlerinden Atıf Yılmaz ile tanışan Güney, usta direktörün bir müddet asistanlığını yaptı.
Yılmaz Güney, 1959’da senaryosunu kendisinin kaleme aldığı, Atıf Yılmaz’ın yönettiği “Bu Vatanın Çocukları” ve “Alageyik” sinemaları ile birinci sefer profesyonel manada oyunculuk yaptı. Bu sinemaların akabinde “Güney” soyadını kullanmaya başlayan sanatçı, 1961’de Atıf Yılmaz’ın “Tatlı Bela” sinema setinde direktör yardımcılığı yaparken tutuklandı ve 1962’ye kadar cezaevinde kaldı.
Sinemaya 1963’te yine dönen Güney, yüklü olarak macera sinemaları çekti ve 1963 üretimi “İkisi de Cesurdu” isimli sinemada canlandırdığı kabadayı karakteriyle büyük beğeni topladı.
Bu yıllarda “Çirkin Kral” lakabını alan usta sanatçı, direktörlüğünü Lütfi Akad’ın yaptığı 1967 imali “Hudutların Kanunu” sinemasındaki rolüyle, 1967 Antalya Altın Portakal Sinema Şenliği’nde “En Güzel Erkek Oyuncu” seçildi. Güney, ilerleyen yıllarda “Kahreden Kurşun”, “Ben Öldükçe Yaşarım”, “Kızılırmak”, “Karakoyun”, “İnce Cumali”, “Çirkin Kral”, “Seyit Han”, “Toprağın Gelini”, “Aç Kurtlar”, “Zeyno”, “Acı”, “Vurguncular”, “Baba” ve “Ağıt”ın da ortalarında bulunduğu yüzü aşkın sinemada direktör, senaryo müellifi ve oyuncu olarak yer aldı.
“UMUT” İLE SİYASİ SİNEMALARA ÖNCÜ OLDU
Askerliğini 1968-1970’de tamamlayan Güney, 1970 yılında senarist, direktör, üretimci ve başrol oyuncusu olarak yer aldığı “Umut” sinemasıyla Adana Altın Koza Sinema Şenliği’nden 6 mükafatla dönerek Türk sinema tarihinde çığır açtı. Yılmaz Güney’in sinema tekniği, lisanı ve politik tarafıyla başka üretimlerinden ayrılan “Umut” isimli sineması, daha sonra çekilecek siyasi sinemaların de öncüsü oldu.
“Umut” Antalya Altın Portakal Sinema Şenliği’nden “En Düzgün Erkek Oyuncu”, Grenoble Sinema Şenliği’nden “Seçici Konsey Özel Ödülü”nü kazandı. Sansür Konseyi tarafından yasaklanan sinema, 2015’te “47. Sinema Müellifleri Derneği Türk Sineması Ödül Töreni”nde, yüzyılın en âlâ 10 Türk sineması ortasında birinci sırada yer aldı. Güney, 1972’nin mart ayında devrimcilere yardım gerekçesiyle tekrar gözaltına alınarak, 10 yıl mahpus ve sürgün cezasına çarptırıldı. 1974’te genel afla hür kalan sanatçı, birebir yıl, direktör, üretimci, senarist ve başrol oyuncusu olarak yer aldığı “Arkadaş” sinemasını tamamladı.
Bir cinayet olayına isminin karışması sonucu 1974’te 19 yıla mahkum edilen Güney, cezaevinde kaldığı süreçte eşine yazdığı mektupları, “Selimiye Mektupları” isimli kitapta topladı.
“YOL” İLE TÜRK SİNEMASINI DÜNYAYA DUYURDU
Yılmaz Güney’in cezaevindeyken senaryosunu kaleme aldığı “Sürü” sineması, direktör Zeki Ökten tarafından beyaz perdeye aktarıldı. Senaryosunu Güney’in yazdığı, direktörlüğünü ise Şerif Gören’in üstlendiği 1981 üretimi “Yol” sineması ise 1982’de Cannes Sinema Festivali’nden “Altın Palmiye” ödülüyle ayrılarak bu şenlikte ödül kazanan birinci Türk sineması oldu.
Askeri darbenin akabinde 1982’de Türk vatandaşlığından çıkarılan sanatçı, Fransa’da 1983’te çektiği “Duvar” sinemasıyla 1984’te Cannes Sinema Şenliği “Jüri Özel Ödülü”ne aday gösterildi. Türk sinemasının dünyaya açılmasında kıymetli bir yeri olan, yapıtlarıyla yurt içinde ve yurt dışında çok sayıda ödül alan Güney, 114 sinemada oyuncu, 26 sinemada direktör, 15 sinemada üretimci, 64 sinemada ise senarist olarak yer aldı.
Yılmaz Güney, mide kanseri sebebiyle 9 Eylül 1984’te Fransa’da hayata veda etti ve Paris’te Pere Lachaise Mezarlığı’na defnedildi.
