Türk Tarih Kurumu (TTK) Lideri Prof. Dr. Yüksel Özgen, Cumhuriyet’in 100’üncü yılı için tüm üniversitelere 2 bin kitaptan oluşan TTK kitaplığı kuracaklarını söyledi. Özgen, Cumhuriyet’in kurulmasına giden sürece ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün kurduğu TTK’nın 100’üncü yıla özel projelerine ait açıklamada bulundu.
100’üncü yılın ne manaya geldiğini hakikat anlayabilmek ve anlatabilmek için Cumhuriyet’e giden sürecin gerçek kıymetlendirilmesi gerektiğini belirten Özgen, Osmanlı devletinin Balkan Savaşlarında topraklarını, Birinci Dünya Savaşı’nda ise toprak kaybı ile eğitimli nüfusunun tamamına yakınını kaybettiğini söyledi. Mondros Ateşkes Anlaşması‘yla Türk vatanının, İngilizler, Fransızlar, İtalyanlar ve Yunanlılar tarafından işgal edilmeye başlandığını ve Türk milletinin Anadolu’da var olma çabası verdiğini söz eden Özgen, Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın önderliğinde 19 Mayıs 1919’da Samsun’da başlayan Ulusal Caba’nın 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilanıyla halk iradesiyle taçlandığını kaydetti.
“Cumhuriyet’in ilan edilmesinin, Türk milletinin var olma gayretiyle birebir periyoda geldiğini göz önünde bulundurursak, Cumhuriyet’in 100’üncü yılının ne manaya geldiğini çok daha uygun anlarız. Cumhuriyet’in ilan edilme süreci, Ulusal Çaba süreci kolay olmamıştır. Bu sürecin gerisindeki en değerli güç Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Türk milletine olan sevgisi, inancı ve bağlılığıdır.” diyen Özgen, Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Türk milletinin içinde bulunduğu durumun monarşi ile çözülemeyeceğinin farkında olduğuna dikkati çekti.
Atatürk’ün Sofya’da askeri ateşeyken devletin Cumhuriyet ile yönetilmesi kanısında olduğunu kaydeden Özgen, o yıllarda ülkesi için Cumhuriyet niyetinin Atatürk’ün gelişmeleri çok yakından takip ettiğini gösterdiğini belirtti. Özgen, Amasya Genelgesi, Sivas ve Erzurum Kongreleriyle ulusal iradenin temel kılındığını, Mustafa Kemal Paşa’nın Erzurum’da arkadaşı Mazhar Müfit Kansu’ya zaferden sonra hükümet biçiminin Cumhuriyet olacağını söylediğini belirtti.
Prof. Dr. Özgen, şunları söyledi:
“23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisinin (TBMM) Ankara’da açılması Türk milleti için yeni bir devrin başlangıcı olmuştur. Artık halkın temsilcilerinden oluşan TBMM’nin üzerinde hiçbir güç ve irade yoktur. Meclis Anadolu’daki işgallerden Türkiye’yi kurtarmak için çalışırken başka taraftan da devlet ve toplum yapısını ilgilendiren çok değerli kararlar almıştır. Cumhuriyet’e giden sürecin taşlarını adım adım döşemiştir. 20 Ocak 1921’de kabul edilen yeni anayasayla egemenliğin kayıtsız koşulsuz millete ilişkin olduğu ilan edilmiştir. Bu çok kıymetli bir gelişmedir.”
Lozan Barış Antlaşması ve Ankara’nın başşehir olması ile de Cumhuriyet’e adım adım yaklaşıldığını belirten Özgen, 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edilerek Türk milletinin Gazi Mustafa Kemal Paşa önderliğinde verdiği Kurtuluş Savaşı ve bağımsız Türk devletinin, Türk milletinin layık olduğu Cumhuriyet idaresiyle taçlandırıldığını söyledi.
“CUMHURİYET’İN TEMELİ KÜLTÜRDÜR”
Özgen, Kurtuluş Savaşı’nı kazanan, Cumhuriyet’i ilan ederek halkın egemenliğini anayasayla tescil eden Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ülkeyi muasır medeniyet düzeyinin üstüne çıkarmayı hedeflediğini söyledi. Atatürk’ün kültür sanat kurumlarına çok ehemmiyet verdiğini ve TTK’yi de bu gayeyle kurduğunu kaydeden Özgen, “Kültürün ögesi olan her şeyin araştırılmasında TTK, kurulduğu günden bu yana Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın gösterdiği vizyon doğrultusunda Türk tarihinin araştırma sonuçlarının yayınlanmasında dünyada Türklerle, Türkiye’yle ilgili olumlu, olumsuz tüm çalışmaların takip edilmesiyle görevlendirildi. Bugün de çalışmalarımızı yürütüyoruz.” diye konuştu.
Kuruluş gayesine uygun olarak Cumhuriyet’in 100’üncü yılının hakikat anlaşılması ve ehemmiyetinin fark edilmesi için çok değerli etkinlikler yaptıklarını belirten Özgen, bu aktiflikleri 29 Ekim Haftası’yla hudutlu tutmadıklarını tabir etti. Kurumun 100’üncü yılla ilgili faaliyetlerinin bir kısmını da öbür kurum ve kuruluşlara takviye vererek yaptığını söyleyen Özgen, “Bakanlıklarımız, büyükelçiliklerimiz, konsolosluklarımız, üniversitelerimiz, sivil toplum kuruluşlarımızın tamamı bizden 100’üncü yılla ilgili stant düzenlemek, konferans üzere taleplerde bulunduklarında, kurum olarak talepleri karşılıyoruz.” sözünü kullandı.
Özgen, Cumhuriyet’in 100’üncü yılının yanı sıra, Lozan Antlaşması, Ankara’nın Başşehir oluşu, İzmir İktisat Kongresinin 100’üncü yılının da bu yıl kutlandığını ve hepsine ait konferans ve bilimsel faaliyetler yaptıklarını anlattı.
100’ÜNCÜ YILA ÖZEL “TÜRKİYE’DE TARİHÇİ BULUŞMALARI” DÜZENLENECEK
Özgen, 100’üncü yıla özel, “Türkiye’de Tarihçi Buluşmaları” projesini başlattıklarını belirterek, buluşmaların birincisini 30 Ekim’de Eskişehir’de yapacaklarını söyledi.
“Eskişehir’deki tüm tarih öğretmenlerimizi ve üniversitelerdeki tüm tarih hocalarımızı bir ortaya getirerek, onların tarih alanındaki gelişmeleri, Cumhuriyetimizin kazanımlarını yakından takip etmeleri ve gençlerimize okullarda anlatmaları için bir çalıştay yapacağız.” diyen Özgen, 2024’te bu projenin devam edeceğini söyledi. Özgen, “100’üncü yıl hasebiyle TTK olarak, Türkiye’deki tüm üniversitelerin merkez kütüphanelerine kurum yayınlarımızdan oluşan 2 bin kitaptan oluşan Türk Tarih Kurumu Yüzüncü Yıl Kitaplığı kuracağız. Bunun birincisinin açılışını 30 Ekim’de Eskişehir Anadolu Üniversitesi ve Osmangazi Üniversitelerinde yapacağız. 2024’ün sonuna kadar tüm üniversitelerimizin kütüphanelerinde kitaplarımızı göndermiş olacağız. 100. yılda gençlerimize, insanımıza ulaşmak üzere kalıcı faaliyetler yapmaya da devam ediyoruz.” sözünü kullandı.
Bilim, Kültür ve Sanat Konferanslarını Türk Tarih Kurumu Konferans Salonunda ayda bir yapacak halde başlattıklarını belirten Özgen, “26-27 Aralık 2023’te Türkiye’de Tarih Yazıcılığı Sempozyumu yapacağız. ‘100 yılda tarih yazıcılığında nereden nereye geldik? Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın koyduğu vizyonun neresindeyiz?’ mevzularını tartışacağımız çok kıymetli bir aktiflik.” diye konuştu.
100’ÜNCÜ YILDA BURSİYER SAYISI 1250’YE ÇIKACAK
Özgen, Türkiye’nin siyasi ve iktisadi bağımsızlığının toplumsal bilimlerin güçlenmesinden geçtiğinin farkında olduklarını, bu sebeple üniversite imtihanında birinci 30 bine ve tarih, sanat tarihi, arkeoloji, sosyoloji, ideoloji, milletlerarası münasebetler üzere toplumsal bilim kısımlarında okuyan öğrencilere kurumun burs verdiğini belirterek, “Bugün prestijiyle lisans, yüksek lisans, doktora ve doktora sonrası olmak üzere 950 bursiyerimiz var. Cumhuriyet’in 100’üncü yılı anısına bu sene ilana çıkıyoruz. 300 şahsa daha burs vereceğiz. Lisans, yüksek lisans ve doktora seviyesinde bu yılın sonunda 1250 bireye burs vermiş olacağız. Doktora için 9 bin lira, yüksek lisans için 6 bin lira burs vereceğiz. Toplumsal bilimlerin gelişmesi, tarihçiliğin ve tarih çalışmalarının gelişmesi açısından son derece değerli.” diye konuştu.
Kurumunun kuruluşundan bugüne 2 bin 200 çeşit kitap yayınladığını belirten Özgen, şunları kaydetti:
“Kurumumuzun vazife alanına giren tarih, arkeoloji, coğrafya, sanat tarihi üzere çok değişik alanlarda yayın faaliyetlerimiz devam ediyor. 2023 prestijiyle 200’ün üzerinde, daha evvelki yayınlarımızın tıpkı basımları da dahil olmak üzere yayın yapıyoruz. Basmış olduğumuz yayınların yüzde 40’ına yakınını kamu kuruluşlarımızın, üniversitelerimizin, sivil toplum kuruluşlarımızın kütüphanelerine fiyatsız yayın olarak gönderiyoruz.”
KAZI DAYANAKLARI SON 5 YILDA ARTTI
Özgen, TTK’nin kurulduğu yıllarda Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın isteği ve yönlendirmesiyle Türkiye’de arkeolojik hafriyat faaliyetleri başlattığını ve kurum imkanlarıyla ve çalışanıyla kazılara takviye verdiğini belirtti.
Özgen, TTK’nın hafriyat ve yüzey araştırmalarına dayanak vermeyi sürdürdüğünü, kazılardan çıkan sonuçları da kitaplar ve Belleten, Höyük dergileriyle bilim dünyasına sunduğunu belirterek, “Kurumumuz son beş yılda kazılara takviye faaliyetlerini artırdı. Kültür ve Turizm Bakanlığımızla imzaladığımız protokolle 2023’te 133 hafriyata, son 5 yılda ise dayanak ölçüsü ve hafriyatta arkeolojik alanda yapılan çalışmalar arttığı için 500 hafriyata dayanak verdik. Hafriyatlarının sonuçlarının tartışıldığı bir çalıştayı da ekim ayı içinde gerçekleştirdik.” diye konuştu.
Cumhuriyet’in 100’üncü yılının Türk milleti için güzel olmasını temenni eden Özgen, “TTK olarak Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın gösterdiği vizyon çerçevesinde Türk milletinin, Türk devletinin muasır medeniyetler düzeyine ulaşması için bize kanunlarda ve anayasalarda verilen vazifeleri gerçekleştirmeye devam edeceğiz.” dedi. Kurumdaki özel yapıtlardan Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Çankaya Köşkü’nde, tarih, lisan ve edebiyat çalışmalarında kullandığı kara tahtayı gösteren Özgen, “Atatürk’ün kullandığı tahtayı 1940’lardan bugüne kurumumuzun toplantı salonunda koruma ediyoruz.” tabirini kullandı.
