Yükseköğretim Şurası Başkanlığınca kurulması planlanan enstitü için alandaki öncü isimlerin görüşlerinden istifade etmek, ortak bir vizyon belirleyebilmek için düzenlenen çalıştayın açılışı, Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi Stant Salonu’nda yapıldı.
YÖK Lider Vekili Prof. Dr. Haldun Göktaş, çalıştayın açılışında yaptığı konuşmada, Türk mutfağının zenginliğine işaret etti. Gastronomi ve mutfak sanatları programlarına ait değerlendirmelerde bulunan Göktaş, neredeyse her üniversitenin aşçılık ön lisans programından başlamak kaydıyla gastronomi ve mutfak sanatları alanında lisans ve yüksek lisans ile kısmen de olsa doktora programlarına başladığını anlattı.
Bu alanda 133 programın etkin olduğunu bildiren Göktaş, “Program sayılarındaki süratli artışın yanı sıra bu programların bulunduğu fakülteler de dikkate paha.” dedi.
Sanat ve tasarım, turizm, hoş sanatlar, mimarlık ve tasarım, uygulamalı bilimler üzere farklı isimlerdeki fakültelerde gastronomi ve mutfak sanatları kısımlarının bulunduğunu aktaran Göktaş, ister istemez programların da farklı fakültelerin tabiatından etkilendiğini vurguladı.
Bu kapsamda, turizm fakültelerindeki programlarda otel ve turizm işletmeciliği; tasarım ve sanat fakültelerindeki programlarda ise besin mühendisliğinden beslenmeye kadar farklı alanların faal olabildiğine işaret eden Göktaş, şöyle konuştu:
“Farklılıkları zenginlik olarak görebiliriz, üniversitelerin kendi müfredatlarını hazırlaması çok olağandır ve doğrudur. Fakat burada bir şey daha görüyoruz; buradan alınan diplomalar birebir haklara sahip. Doğal çok sayıda seçmeli ders olmasında hiçbir sorun yok. Fakat hiç değilse gastronomi ve mutfak sanatlarının minimum yeterliliklerine dair bir şeyler söylemek gerekiyor. Gastronomi Enstitüsü’nün bu farklılıkları gidermede tahminen merkezi bir nokta olarak hizmet etme potansiyeli var. Hasebiyle üniversiteler tahminen o tarafa gerçek bakarak kendilerine istikamet tayin edebilirler. Bu da değerli bir şey. Gastronomi Enstitüsü için buradayız ve daima birlikte çalışacağız.”
“Gastronomi yükselen değer”
Yükseköğretim Konseyi Üyesi Prof. Dr. Arif Alım ise günümüzde gastronominin düzgün yemek hazırlama ve yeme sanatının ötesinde kültürel bir kıymet, değerli bir bağlantı ve diplomasi enstrümanı, sağlıklı besine ulaşım hakkı, istihdam yaratıcı bir güç, kimlik inşasında kıymetli bir öge ve turizm destinasyonlarının fonksiyonel kesimi olarak değerlendirildiğini anlattı.
Gastronominin dünyadaki üzere Türkiye’de de yükselen bir paha olduğunu vurgulayan Alım, “Yaklaşık 15 yıl evvel Türk yükseköğretiminde yalnızca 6 gastronomi ve mutfak sanatları kısmı vardı. Bu kısımlara yönelik ilgi süratle arttığından bugün faal kısım sayısı 133’e çıkmış durumdadır.” bilgisini verdi.
Bilgin, buna karşılık doktora seviyesinde eğitim veren gastronomi programlarının sayısının ise epey hudutlu sayıda olduğunu lisana getirerek, gastronominin yükselen bir paha olması nedeniyle artan ilginin, süratli lakin sistemsiz bir büyümeyi beraberinde getirdiğini tabir etti.
Dünyada nispeten hudutlu sayıda örneği olan gastronomi enstitülerinin tarım, besin, kültür, turizm, diplomasi, iktisat, eğitim, inovasyon, tasarım, kalkınma üzere alanların kesişim noktalarında kurulduğunu aktaran Alım, “Bu alanlar ortası pozisyonu, gastronomi enstitülerini somut olmayan mirası korumaktan lokal üreticileri güçlendirmeye, istihdam yaratmaktan besin teminatına kadar çeşitli kritik alanlara temas etmesini sağlamaktadır.” sözünü kullandı.
Çalıştayın, Gastronomi Enstitüsünü gerçek bir biçimde çerçevelemek maksadıyla düzenlendiğini lisana getiren Alım, “Tıpkı dünyada olduğu üzere ülkemizde kurulacak olan Gastronomi Enstitüsünün disiplinler ortası bir ruha sahip olmasını önemsiyoruz. Enstitünün 4 temel ayağının olacağının öngörüyoruz. Bunlar kültürel diplomasi, tarım, turizm ve eğitim olarak sıralanabilir. Bunu geliştirmek de mümkündür.” diye konuştu.
Bilgin, programın hazırlanmasına büyük takviye veren YÖK Lideri Prof. Dr. Erol Özvar’ın diğer bir programı nedeniyle çalıştaya katılamadığını bildirdi.
“Türk mutfağının markalaşmasına, kurumsallaşmasına katkı sağlayacak”
Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Hümeyra Şahin Oktay ise kültürel diplomasinin değerini anlattı.
Gastronomi alanının, diplomasiden ziraî çalışmalara, üniversitedeki gastronomi eğitimlerine kadar aslında çok istikametli bir tahlili gerektirdiğini lisana getiren Oktay, çalıştayda da dünyadaki misal örnekler dikkate alınarak kurulacak Gastronomi Enstitüsü’nün misyonu, kısa ve orta vadeli gayeleri üzere mevzuların ele alınacağını söz etti.
Son periyotta gastronomi alanında yürütülen “Asırlık Tanımlarla Türk Mutfağı” kitabı ile Türk Mutfağı Haftası’nın ilan edilmesi üzere faaliyetlere değinen Oktay, “Bu adımların daha kalıcı hale getirilmesi, bu alanın kurumsallaşması ismine hayati bir kıymet ortaya koymaktadır. Gastronomi Enstitüsü, Türk mutfağının markalaşmasına, kurumsallaşmasına kıymetli bir katkı sağlayacaktır.” diye konuştu.
